حِمصى ، حِمصى، عبدالصمدبن سعيد كندى، محدّث و قاضى قرن سوم و چهارم. از زندگى وى اطلاع چندانى در دست نيست. ابن‌عساكر شرح حال كوتاهى از او آورده و به دو بار حضور وى در دمشق اشاره كرده است. وى همچنين كسانى را كه او از آنها روايت نموده و برخى كسان را كه از وى حديث روايت كرده‌اند، نام برده است (رجوع کنید به ج 36، ص 229ـ231). حمصى از محدّثان بسيارى، از جمله عمران‌بن بكّار و سليمان‌بن عبدالحميد بهرانى، سماع حديث كرده است. از او كسانى چون قاضى ابوبكر ابهرى و على‌بن محمد حلبى روايت نقل كرده‌اند. وى همچنين منصب قضاى شهر حمص را برعهده داشته است (رجوع کنید به همان، ج 36، ص 229؛ ذهبى، 1424، ج 7، ص 493). عمده شهرت او به واسطه تأليف كتاب تاريخ من نزل بحمص من‌الصحابة است. اين كتاب در اختيار ابن‌عساكر بوده و از آن با نام فى تسمية من نزل حمص من‌الصحابة ياد نموده و به كرّات از آن نقل قول كرده است. ابن‌عساكر اين كتاب را به دو طريق در روايت خود داشته است: يكى به روايت ابوبكر محمدبن سليمان‌بن يوسف رَبَعى (رجوع کنید به ابن‌عساكر، ج 1، ص 309، ج 9، ص 41) و ديگرى، كه ابن‌عساكر بيشتر از اين طريق از كتاب حمصى نقل مطلب كرده، به روايت ابوالحسن على‌بن مسلم فَرَضى از عبدالعزيزبن احمد از ابوالمعمَّر مسدَّدبن على‌بن عبداللّه از پدرش از حمصى (براى نمونه رجوع کنید به همان، ج 26، ص 183، ج 27، ص 146، 164). ذهبى نيز از اين كتاب با عنوان ذكر من نزل حمص من‌الصحابة (1424، همانجا) و تاريخ حمص (1401ـ1409، ج 3، ص 16؛ نيز رجوع کنید به سزگين، ج 1، ص 347) ياد كرده و آن را اثرى نيكو

خوانده و در جايى ديگر (1401ـ1409، ج 15، ص 267) به سماع اين كتاب اشاره كرده و مطالبى نيز از آن آورده است. جمال‌الدين مزّى نيز نسخه‌اى از اين كتاب را در اختيار داشته و اقوالى از آن آورده است (براى نمونه رجوع کنید به ج 17، ص 164ـ165، ج 22، ص 375). ابن‌حجر عسقلانى نيز در تدوين كتاب الاصابة فى تمييز الصحابة بارها از اين كتاب نقل قول كرده است (براى نمونه رجوع کنید به ج 1، ص 656، 686، ج 2، ص 116، 177، 326). حمصى در 324 درگذشت (رجوع کنید به ذهبى، 1401ـ1409، همانجا).

---

منابع:
(1) ابن‌حجر عسقلانى، الاصابة فى تمييز الصحابة، چاپ عادل احمد عبدالموجود و على‌محمد معوض، بيروت 1415/1995؛
(2) ابن‌عساكر، تاريخ مدينة دمشق، چاپ على شيرى، بيروت 1415ـ1421/ 1995ـ2001؛
(3) محمدبن احمد ذهبى، تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير و الاعلام، چاپ بشّار عواد معروف، بيروت 1424/2003؛
(4) همو، سير اعلام النبلاء، چاپ شعيب ارنؤوط و ديگران، بيروت 1401ـ1409/ 1981ـ1988؛
(5) يوسف‌بن عبدالرحمان مزّى، تهذيب الكمال فى اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بيروت 1422/2002؛


(6) Fuat Sezgin, Geschichte des arabischen Schrifttums, Leiden 1967-.

/ سعيد شفيعى /