غلام ‌نور اورنگ‌آبادى ، مدرّس كلام، منطق و فلسفه در سدۀ دوازدهم. وى در 1139 در شهر اورنگ‌آباد، يكى از شهرهاى هند، به دنيا آمد (حسنى، ج 6، ص 217). پدرش، سعداللّه‌بن امان‌اللّه حسينى بهارى اورنگ‌آبادى، از مشايخ مشهور طريقت بود كه از قاضى مسعود اورنگ‌آبادى (سدۀ دوازدهم) كسب علم و از دايى خود، شهاب‌الدين بهارى (متوفى 1119)، اخذ طريقت كرد (همان، ج 6، ص100). شهاب‌الدين نيز طريقت را از نورمحمد حَمامى متوكل كسب كرده بود (همان، ج 6، ص 234). پدر غلام‌نور، پس از درگذشت شهاب‌الدين، شيخ طريقت شد (همان، ج 6، ص100). غلام‌نور نزد برادر بزرگ خود، قطب‌الدين (1120ـ1169)، به تحصيل علم پرداخت (همان، ج 6، ص 217). قطب‌الدين، كه از علماى معقول و منقول بود، نزد استادانى چون حافظ اسماعيل و مولوى حبيب‌اللّه كسب علم كرده و فنون رياضى را از حاج حسام‌الدين آموخته بود. وى همواره به تدريس اشتغال داشت و پس از درگذشت پدرش، شيخ طريقت شد (همان، ج 6، ص 234). غلام‌نور چندى ملازم برادرش بود و از او اخذ طريقت كرد. وى پس از مرگ برادر، در 1169 جانشين او و شيخ طريقت شد. غلام‌نور در مدرسۀ دايى پدرش، شهاب‌الدين، تدريس مي‌كرد و شاگردان فراوانى پرورش داد. وى در 1189 در اورنگ‌آباد درگذشت و در جوار اسلاف خود به خاك سپرده شد (همان، ج 6، ص 217).

از جمله آثار غلام‌نور حاشية على شرح هدايةالحكمة ملاصدراست. نسخه‌هايى از اين حاشيه در كتابخانه‌هاى سالارجنگ، رضا و مولانا آزاد موجود است (نظام‌الدين، ج 1، ص 16، 250؛ ثبوت، ص 83). همچنين انورالدين حسينى، يكى از شاگردان وى، در حاشيۀ خود بر شرح هدايةالحكمة، فقرات متعددى از حواشى غلام نور نقل كرده است. نسخه‌اى از اين حاشيه در كتابخانه مولانا آزاد (رجوع کنید به ج 1، ص 341) محفوظ است.

---

منابع :
(1) آقابزرگ الطهرانى، الذريعة الى تصانيف‌الشيعه، بيروت، 1403ق/ 1983م؛
(2) اكبر ثبوت، فيلسوف شيرازى در هند، تهران، 1380ش؛
(3) عبدالحي‌بن فخرالدين حسنى، نزهةالخواطر و بهجة المسامح و النواظر، حيدرآباد الدكن 1398ق/ 1978م؛
(4) فهرست ميكروفيلم نسخه‌هاى خطى فارسى و عربى، كتابخانه مولانا آزاد، دانشگاه اسلامى عليگر، دهلي‌نو، 1379ش/2000م.

(5) M. Nizamuddin, A Catalogue of the arabic manuscripts in the Salar jang Collection, India, 1957.

/ اصغر پوربهرامى /

تاریخ انتشار اینترنتی: 24/ 10/ 1387