خوافى، ابومظفر احمدبن محمد، ، فقيه و محدّث شافعى قرن پنجم. وى به خواف، ناحيهاى در نيشابور قديم (اكنون شهرى در خراسان رضوى)، منسوب است. از تاريخ تولد و زادگاه (رجوع کنید به سمعانى، ج 2، ص 411؛ ابنخلّكان، ج 1، ص 96ـ97) و سوانح زندگى او اطلاعى در دست نيست، همينقدر ميدانيم كه حديث را از ابيصالح مؤذن و فقه را از ابوابراهيم ضرير و سپس از عبدالملكبن عبداللّه جوينى*، مشهور به امامالحرمين، فراگرفت. او را از بهترين شاگردان و از ملازمان و اصحاب جوينى دانسته و گفتهاند كه در زمان حيات استاد به تدريس پرداخت (ابنعساكر، ص 288؛ ابنخلّكان، همانجا؛ سبكى، ج 6، ص 63). از ابوسعد محمدبن يحيى نيشابورى و عمرسلطان به عنوان شاگردان او ياد شده است (سمعانى، ج 2، ص 411ـ412؛ سبكى، همانجا؛ ابنقاضى شهبه، ج 1، ص 325).
خوافى را در فن مناظره سرآمد دانسته و تبحر وى را در اين فن با توفيقات ابوحامد غزالى* در تصنيفاتش مقايسه كردهاند. همچنين او چند سال در طوس و نواحى اطراف آن به قضاوت پرداخت (رجوع کنید به ياقوت حموى، ج 2، ص 486؛ يافعى، ج 3، ص 124؛ ابنملقن، ص 108). خوافى در سال 500 در طوس درگذشت و همانجا به خاك سپرده شد. در منابع، هيچ كتاب يا رسالهاى به او نسبت داده نشده است (ابنعساكر، همانجا؛ ابنقاضى شهبه، ج 1، ص 262ـ263).
منابع: (1) ابنخلكان؛ (2) ابنعساكر، تبيين كذب المفترى فيما نسب الى الامام ابيالحسن الاشعرى، بيروت 1404/1984؛ (3) ابنقاضى شهبه، طبقات الشافعية، بيروت 1407/1987؛ (4) ابنملقن، العقد المذهب فى طبقات حمله المذهب، چاپ ايمن نصر ازهرى و سيدمهنى، بيروت 1417/1997؛ (5) عبدالوهاببن على سُبكى، طبقات الشافعيه الكبرى، چاپ محمود محمد طناحى و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره 1974ـ1976؛ (6) سمعانى؛ (7) اسعد يافعى، مرآةالجنان و عبرةاليقظان، بيروت 1417/1997؛ (8) ياقوت حموى.