responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 5241

 

جُوَیریه‌ بنت‌ حارث‌ ، یكی‌ از همسران‌ پیامبر اسلام‌ صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم‌. نام‌ اصلی‌ وی‌ بَرَّه‌ بود (به‌معنای‌ حلقه‌ در بینی‌، و در باره زن‌، كنایه‌ از زن‌ زیبایی‌ است‌ كه‌ همسر خود را در بند خود می‌آورد) كه‌ پیامبر اكرم‌ بعد از ازدواج‌ با او، به‌سبب‌ ناخوشایند داشتن‌ این‌ نام‌، آن‌ را به‌ جویریه (مصغّر جاریه) تغییر دادند (واقدی‌، ج‌ 1، ص‌ 412؛ ابن‌سعد، ج‌ 8، ص‌ 118ـ 119).او نیز همچون‌ دیگر همسران‌ پیامبر ملقب‌ به‌ اُمّ المؤمنین‌ بود و چون‌ به‌ قبیله بنی ‌مُصْطَلَق *، از منطقه خُزاعَه، تعلق‌ داشت‌ نسبتهای‌ مصطلقیه و خزاعیه را برای‌ وی‌ ذكر كرده‌اند (رجوع کنید به سمعانی‌، ج‌ 5، ص‌ 312؛ ابن‌حجر عسقلانی‌، ج‌ 7، ص‌ 565).

بنا بر گزارش‌ واقدی‌ (ج‌ 1، ص‌ 404ـ412) و ابن‌سعد (ج‌ 2، ص‌ 63ـ64، ج‌ 8، ص‌ 116 ـ117)، او دختر حارث‌بن‌ ابی‌ضرار، رئیس‌ قبیله بنی‌مصطلق‌، بود و در غزوه بنی‌مصطلق‌ كه‌ همسرش كشته‌ شد و خودش‌ به‌ اسارت‌ در آمد، از رسول‌اكرم‌ درخواست‌ كمك‌ كرد، پیامبر وی‌ را خرید و آزاد كرد، اما جویریه‌ پس‌ از آزادی‌، به‌ پیشنهاد پیامبر، به‌ عقد حضرت‌ در آمد.پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم‌ به‌ عنوان‌ مهریه او، چهل‌ تن‌ را آزاد كردند و به‌ روایتی‌، مسلمانان‌ در تأسی‌ به‌ پیامبر، همگی‌ اسیران‌ این‌ جنگ‌ را آزاد كردند. با توجه‌ به‌ این‌ گفته جویریه‌، كه‌ وی‌ هنگام‌ ازدواج‌ با پیامبر بیست‌ ساله‌ بوده‌ (ابن‌سعد، ج‌ 8، ص‌ 120)، تاریخ‌ تولد او دو سال‌ قبل‌ از بعثت‌ پیامبر (پانزده‌ سال‌ قبل‌ از هجرت‌) بوده‌ است‌.

نام‌ جویریه‌ در سلسله‌ سند برخی‌ روایات‌ آمده‌ است‌ (برای‌ نمونه‌ رجوع کنید به بخاری‌، ج‌ 2، ص‌ 248؛ ابن‌حجر عسقلانی‌، ج‌ 7، ص‌ 566ـ567). از جمله‌ راویان‌ او، عبداللّه‌بن‌ عباس‌ (متوفی‌ ح 70) و مجاهدبن‌ جَبر مكی‌ (متوفی‌ 104) بودند (مزّی‌، ج‌ 35، ص‌ 146).

در برخی‌ اخبار در سبب‌ نزول‌ آیه 51 سوره احزاب‌، كه‌ پیامبر را در طلاق‌ همسرانش ‌مخیر كرده‌، جویریه‌ یكی‌ از آن‌ همسران‌ پیامبر ذكر شده‌ است‌ كه‌ پس‌ از نزول‌ این‌ آیه‌، پیامبر از آنان‌ كناره‌گیری‌ نمود (رجوع کنید به طبری‌؛ طبرسی‌، ذیل‌ آیه‌).

جویریه‌ در سال‌ 56، در زمان‌ خلافت‌ معاویه‌ (حك: 41ـ60)، در مدینه‌ درگذشت‌ و مروان ‌بن‌ حكم‌، والی‌ آنجا، بر جنازه او نماز خواند (ابن‌سعد، همانجا؛ قس‌ ابن‌عساكر، ج‌ 3، ص‌ 219 در 60، ص‌ 220 در 65).


منابع‌:
(1) ابن‌حجر عسقلانی‌، الاصابه فی‌ تمییز الصحابه، چاپ‌ علی‌ محمد بجاوی‌، بیروت‌ 1412/1992؛
(2) ابن‌سعد (بیروت‌)؛
(3) ابن‌عساكر، تاریخ‌ مدینه دمشق‌، چاپ‌ علی‌ شیری‌، بیروت‌ 1415ـ1421/ 1995ـ2001؛
(4) محمدبن‌ اسماعیل‌ بخاری‌، صحیح‌ البخاری، [چاپ‌ محمد ذهنی‌ افندی]، استانبول‌ 1401/1981؛
(5) سمعانی‌؛
(6) طبرسی‌؛
(7) طبری‌، جامع‌؛
(8) یوسف‌بن‌ عبدالرحمان‌ مزّی‌، تهذیب‌ الكمال‌ فی‌ اسماء الرجال، چاپ‌ بشار عواد معروف‌، بیروت‌ 1422/2002؛
(9) محمدبن‌ عمر واقدی‌، كتاب‌ المغازی‌ للواقدی، چاپ‌ مارسدن‌ جونز، لندن‌ 1966.

/ ابوالفضل‌ والازاده‌ /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 5241
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست