- مدرسة الفقاهة
- مکتبة مدرسة الفقاهة
- قسم التصویري
- قسم الکتب لأهل السنة
- قسم التصویري (لأهل السنة)
- ويکي فقه
- ويکي السؤال
- مدرسة الفقاهة
- مکتبة مدرسة الفقاهة
- قسم التصویري
- قسم الکتب لأهل السنة
- قسم التصویري (لأهل السنة)
- ويکي فقه
- ويکي السؤال
|
||||
| اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4911 | ||||
|
جَنّابی ، ابوسعیدحسن‌بن بهرام، بنیانگذار دولت قَرمَطیان بحرین در سده سوم. او ایرانی و اهل جَنّابه (گناوه) فارس بود. روشن نیست كه او مدعی نسب سلطنتی ایرانی بوده است یا اینكه این ادعا را بعدها دیگران به وی نسبت داده‌اند. دانسته‌های ما از آغاز زندگی او در خور شهرتش نیست. در باره تاریخ تولد و بخشی از زندگی او كه در گناوه گذشته، گزارشی در دست نیست. جُوبَری (ص 12) به آغاز فعالیت او در 252 اشاره كرده، اما دخویه(ص 36) این تاریخ را نادرست و سال مذكور را تاریخ تولد او پنداشته و این با گزارش مقریزی (1387، ج 1، ص 165)، كه جنّابی را هنگام قتل در 301 یا 302، شصت‌واند ساله دانسته، ناسازگار است. اگر گزارش مقریزی صحیح باشد، جنّابی احتمالاً بین سالهای 230 تا 240 متولد شده است. آرای نویسندگان در باره پیشینه او قبل از قیام بر ضد معتضد عباسی (حك : 279ـ289) گوناگون است؛ گویا زمانی آردفروش (رجوع کنید به حدودالعالم ، ص 132؛ اصطخری، ص 149؛ قس ثابت‌بن سنان، ص 192؛ قاضی عبدالجباربن احمد، ج 2، ص 378) و روزگاری پوستین‌دوز ( بحرالفوائد ، ص 347؛ دواداری، ج 6، ص 55؛ مقریزی، 1387، ج 1، ص 159) بوده است. ذهبی، به نقل از صولی، نوشته است كه جنّابی از راه وصله كردن كیسه‌های آرد روزگار می‌گذرانید (1405 ب ، ج 1، ص 411؛ قس ابن‌عماد، ج 2، ص 192) و افزوده است كه شغل وی در بصره وزن كردن غلات بود (همانجا؛ نیزرجوع کنید به دیاربكری، ج 2، ص 344). این روایات ممكن است ناظر به زمان فرار جنّابی از گناوه و ورودش به بحرین باشد (دخویه، همانجا). منابع: (1) ابن‌اثیر؛ (2) ابن‌جوزی، تلبیس ابلیس، چاپ محمد صباح، بیروت 1409/1989؛ (3) همو، المنتظم فی تاریخ الملوك و الامم، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت 1412/1992؛ (4) ابن‌حوقل؛ (5) ابن‌خلّكان؛ (6) ابن‌عماد؛ (7) ابن‌فضل‌اللّه عمری، مسالك الابصار فی ممالك الامصار ، سفر 26، چاپ عكسی از نسخه خطی كتابخانه سلیمانیه استانبول، ش 1917، چاپ فؤاد سزگین، فرانكفورت 1409/1989؛ (8) ابن‌قاسم، غایه الامانی فی اخبار القطر الیمانی ، چاپ سعید عبدالفتاح عاشور، قاهره 1388/1968؛ (9) اصطخری؛ (10) بحرالفوائد ، چاپ محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1345 ش؛ (11) حسن بزّون، القرامطة بین الدّین و الثورة، بیروت 1997؛ (12) عارف تامر، القرامطة بین الالتزام و الانكار ، دمشق 1997؛ (13) ثابت‌بن سنان، تاریخ اخبار القرامطة، در الجامع فی اخبار القرامطة فی‌الاحساء، الشام، العراق، الیمن، چاپ سهیل زكار، ج 1، دمشق: دارحسّان، 1407/1987؛ (14) الجامع فی اخبار القرامطة فی الاحساء، الشام، العراق، الیمن ، چاپ سهیل زكار، دمشق: دارحسّان، 1407/1987؛ (15) عبدالرحیم‌بن عمر جوبری، المختار فی كشف الاسرار ، دمشق 1302؛ (16) عبداللّه‌بن لطف‌اللّه حافظ ابرو، مجمع التواریخ السلطانیه، نسخه عكسی كتابخانه مركزی دانشگاه تهران، میكروفیلم ش 1921؛ (17) حدودالعالم ؛ (18) محمدبن مالك حمادی، كشف اسرار الباطنیة و أخبار القرامطة، چاپ عزّت عطّار، ( قاهره ) 1357/1939؛ (19) میمحمد خلیفه، من سواد الكوفه الی البحرین: القرامطة من فكرة الی دولة، بیروت 1999؛ (20) ابوبكربن عبداللّه دواداری، كنزالدّرر و جامع الغرر ، ج 6، چاپ صلاح‌الدین منجد، قاهره1380/1961؛ (21) حسین‌بن محمد دیاربكری، تاریخ الخمیس فی احوال انفس نفیس، [ قاهره ( 1283/1866، چاپ افست بیروت ) بی‌تا. (؛ (22) محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام ، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات 301ـ310 ه ، بیروت 1415/1994؛ (23) همو، دول الاسلام ، بیروت 1405 الف ؛ (24) همو، العبر فی‌خبر من غبر، چاپ محمدسعیدبن بسیونی زغلول، بیروت 1405 ب ؛ (25) سامی عیاش، الاسماعیلیون فی المرحلة القرمطیة، بیروت: دارابن خلدون، )بی‌تا.(؛ (26) صفدی؛ (27) طبری، تاریخ (بیروت)؛ (28) قاضی عبدالجباربن احمد، تثبیت دلائل النبوة، چاپ عبدالكریم عثمان، بیروت 1960؛ (29) محیی‌الدین لاذقانی، ثلاثیة الحلم القرمطی: دراسة فی أدب القرامطة، لاذقیه 1987؛ (30) محمد عبدالفتاح علیان، قرامطة العراق فی القرنین الثالث و الرابع الهجریین، ) قاهره ( 1970؛ (31) مسعودی، تنبیه ؛ (32) همو، مروج (بیروت)؛ (33) احمدبن علی مقریزی، اتعاظ الحنفا، ج 1، چاپ جمال‌الدین شیال، قاهره 1387/1967؛ (34) همو، كتاب المقفّی الكبیر، چاپ محمد یعلاوی، بیروت 1411/1991؛ (35) ناصرخسرو، سفرنامه حكیم ناصرخسرو قبادیانی مروزی ، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران 1356 ش؛ (36) احمدبن عبدالوهاب نویری، نهایة الارب فی فنون الادب ، قاهره ) 1923 ] 1990؛ (37) E. A. Belyaev , Musulmanskoe Sektantsvo , Moscow 1957; (38) Farhad Daftary, Ismailis in medieval Muslim societies , London 2005; (39) Francois De Blois, "The Abu Sa ـ idis or so-called Qarmatians of Bahrayn", in Proceedings of the Nineteenth Seminar for Arabian Studies , London 1986; (40) M. J. De Goeje, Memoires d'histoire et de geographie orientales , Leiden 1886; (41) EI 2 , s.v. "Karmati" (by W. Madelung); (42) EIr. s.v. "Abu Said Jannabi" (by W. Madelung); (43) Istvan Hajnal, "The background of the Qarmati policy in Bahrayn", The Arabist Budapest studies in Arabic , vol. 8 (1994); (44) Heinz Halm, Das Reich des Mahdi: der Aufstieg der Fatimiden (875-973 ), Munchen 1991; (45) Ibn Ruzayq, History of the imams and seyyides of 'Oman , tr. and ed. George Percy Badger, London 1986; (46) Bernard Lewis, The origins of Ismailism , Cambridge 1940; (47) WilfredMadelung,"The Fatimidsand the Qarmatis of Bahrayn", in Mediaeval Isma ـ ili history and thought , ed. Farhad Daftary, Cambridge 1996; (48) Jeremy Salt, "The military exploits of the Qarmatians (al-Qaramaitah), Abr-Nahrain , 17 (1976-1977). / رضا رضازاده‌لنگرودی / |
||||
| اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی الجزء : 1 صفحة : 4911 | ||||
|
www.eShia.ir