responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4900

 

جمیل‌بیگ‌ تنبوری ، نوازنده‌ و آهنگساز معروف‌ ترك‌ (متوفی‌ 1916). او در 1288/ 1871 یا یك‌ دو سال‌ بعد در استانبول‌ به‌ دنیا آمد. پدرش‌ محمد توفیق‌ از كارگزاران‌ دولت‌ عثمانی‌ بود.

جمیل‌بیگ‌ در سه‌ سالگی‌، پس‌ از درگذشت‌ پدر، تحت‌ حمایت‌ عمویش‌ رفیق‌ بیگ‌ قرار گرفت‌ در اثنای‌ تحصیلات‌ ابتدایی‌ ضمن‌ فراگیری‌ زبان‌ فرانسه‌ اطلاعات‌ مقدماتی‌ موسیقی‌ را از برادر بزرگش‌ احمدبیگ‌ و نتهای‌ غربی‌ را از كمانی‌ اَلِكسان‌ آغا آموخت‌. در پانزده‌ سالگی‌ نواختن‌ تنبور را شروع‌ كرد و پس‌ از مدت‌ كوتاهی‌ با علی‌ افندی‌ تنبوری‌ * آشنا شد و از وی‌ اطلاعات‌ عمومی‌ مربوط‌ به‌ موسیقی‌ سنّتی‌ را فراگرفت‌. جمیل‌بیگ‌ در حدود بیست‌ سالگی‌ در حالی‌ كه‌ در نوازندگی‌ كمانچه‌، لاوتا [ = نوعی‌ آلت‌ موسیقی‌ شبیه‌ عود ] و ویولن‌ سل‌ مهارت‌ داشت‌ مدتی‌ كوتاه‌، در اداره‌ ترجمه‌ باب‌ عالی‌ و سپس‌ در اداره‌ امور كنسولی‌ به‌ منشی‌گری‌ پرداخت‌. او پس‌ از مشروطیت‌ دوم‌، از وزارت‌ خارجه‌ جدا شد و مدتی‌ در بخش‌ موسیقی «دارالبدایع‌» (تأسیس‌ 1331/1912) تدریس‌ كرد و سرانجام‌ در 1334/1916 درگذشت‌.

جمیل‌ بیگ‌ یكی‌ از بهترین‌ نوازندگان‌ تنبور در تاریخ‌ موسیقی‌ ترك‌ به‌ شمار می‌رود. او گاه‌ تنبور را مانند ویولن‌سل‌ با آرشه‌ كمانچه‌ می‌نواخت‌ و گاه‌ با ظرافت‌ لاوتا را به‌ شیوه‌ تنبور می‌نواخت‌ و در نواختن‌ كمانچه‌ نیز چنان‌ مهارت‌ داشت‌ كه‌ در كنار كمانچه‌جی‌ واسیل‌ (واسیلاكی‌) ، یكی‌ از نوازندگان‌ مشهور كمانچه‌ در موسیقی‌ سنّتی‌ ترك‌ به‌ شمار می‌آید.

استعداد و حافظه‌ موسیقیایی‌ جمیل‌بیگ‌ درخور توجه‌ بود. او هر اثر را با یك‌ بار شنیدن‌ از بر می‌كرد. همچنین‌ با تكنوازیهایش‌ به‌ عنوان‌ یك‌ آهنگساز بزرگ‌، تكنوازی‌ را در موسیقی‌ ترك‌ احیا كرد و به‌ آن‌ هویتی‌ مستقل‌ بخشید.

جمیل‌ بیگ‌ نزدیك‌ به‌ چهل‌ اثر از خود به‌ جا گذاشت‌ كه‌ مشهورترین‌ این‌ آثار شدّ عربان‌ و فرح‌فزا نام‌ دارد.

جمیل‌بیگ‌ به‌ موسیقی‌ غربی‌ نیز گرایش‌ داشت‌. وی‌ با نوازندگان‌ مشهور پیانو، مانند گودوسكی‌ و هِگِی‌ آشنا بود و با برخی‌ از موسیقی‌دانان‌ تمرین‌ همنوازی‌ كرد؛ از جمله‌ با حاجی‌عارف‌بیگ‌ * قانونی‌، عاصم‌بیگ‌ گرفت‌زَن‌ *، موسی‌ ثریا بیگ‌، عودی‌ نِوْرِس‌ [ = نُورَس‌ ]، قاضی‌ فؤاد افندی‌، تنبوری‌ تحسین‌ بیگ‌، كمانی‌ و تنبوری‌ عمربیگ‌، خواننده‌ حافظ‌ عثمان‌ افندی‌، حافظ‌ مصطفی‌ افندی‌، قاشی‌ یاریق‌ حسام‌الدین‌ بیگ‌.

جمیل‌بیگ‌ در كنار آهنگسازی‌ و اجراهایش‌، تألیفاتی‌ نیز در زمینه‌ موسیقی‌ داشته‌ است‌. از وی‌ مقالاتی‌ در روزنامه‌ صباح‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌. دو اثر او به‌ نامهای‌ قاموس‌ موسیقی‌ و > روش‌ [ تعلیم‌ ] كمانچه‌ < در ابتدای‌ كار، ناتمام‌ مانده‌ است‌. ارزشمندترین‌ اثر وی‌ در این‌ زمینه‌، رهبر موسیقی‌ نام‌ دارد كه‌ دربردارنده‌ آرای‌ او درباره‌ موسیقی‌ ترك‌ است‌ (استانبول‌ 1318، 1321، 1341). وی‌ دو رُمان‌ نیز از فرانسوی‌ ترجمه‌ كرده‌ كه‌ منتشر نشده‌ است‌.


منابع‌:
(1) «تنبوری‌ جمیل‌ (تنبوری‌ جمیله‌ دائراوغلی‌ مسعود جمیل‌له‌ یاپیلان‌ بیر قونوشمه‌ [مصاحبه‌ای‌ با مسعود جمیل‌ پسر تنبوری‌ جمیل‌، درباره‌ او ] )»، یارین‌ ، (12 كانون‌ ثانی‌ 1338/1922)؛
(2) موسی‌ ثریا، «تنبوری‌ جمیل‌بگ‌»، دارالالحان‌ مجموعه ‌سی، ش‌1 (1340/1924)؛
(3) رئوف‌ یكتا، «تنبوری‌ جمیل‌بگ‌، 1ـ3»، تفسیر افكار (بعداً تصویر افكار )، دوره‌ 7، ش‌15 (24 اوت‌ 1916)؛


(4) Mesud Cemil , Tanburi Cemil'in hayati, Ankara 1947;
(5) Serif Sait ´eren, "Tanburi Cemil", Radyo mecmuasi, no.11 (1942);
(6) Sadi Isilay, "Tanburi Cemil Bey ve Alman Imparatoru Vilhelm", TMD , no. 23 (1949);
(7) Suleyman Seyfi Ogun, "Tanburi Cemil'in virtuazitesi", Dergah , 3/26-27, (1992);
(8) Ismail Baha Surelsan, "54, Olum yili munasa- betiyle Tanburi Cemil Bey'e dair", Musiki ve nota dergisi , no.10 (1970).

/ نوری‌ اُزجان‌ ، تلخیص‌ از د.ا.د.ترك‌ /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4900
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست