responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4593

 

جراید در افریقای‌ جنوبی‌ ، گسترش‌ اسلام‌ در جنوبی‌ترین‌ نقطه‌ قاره‌ افریقا در سه‌ مرحله‌ رخ‌ داد. نخستین‌ مسلمانان‌ در 1078/1667 به‌ آنجا وارد شدند. این‌ مسلمانان‌ بردگان‌ مالایایی‌ بودند كه‌ هلندیها آنان‌ را به‌ عنوان‌ نیروی‌ كار، برای‌ آبادانی‌ مستعمره‌ جدید خود، دماغه‌ امید نیك‌، وارد كرده‌ بودند. اوضاع‌ بردگان‌ این‌ منطقه‌ مانع‌ از آن‌ گردید كه‌ این‌ مالایاییها بتوانند به‌ شعائر دینی‌ و اسلامی‌ خود عمل‌ كنند و صاحب‌ زمین‌ شوند. آنان‌ فقط‌ توانستند در 1212/ 1797 مكانی‌ برای‌ عبادت‌ به‌دست‌ آورند. آنان‌ قادر نبودند آزادانه‌ به‌ جایی‌ بروند و مجبور بودند در دماغه‌ امید نیك‌ بمانند؛ بنابراین‌، اسلام‌ نمی‌توانست‌ به‌ آن‌ سوی‌ این‌ محدوده‌ گسترش‌ یابد.

با این‌ همه‌، افزایش‌ روزافزون‌ محصولات‌ كشاورزی‌ در قلمرو دهقانان‌ سفید پوست‌ هلندی‌تبار افریقای‌ جنوبی‌ (بوئرها)، در زمان‌ مهاجرت‌ آنان‌ به‌ مناطق‌ داخلی‌ افریقای‌ جنوبی‌ و مهاجرت‌ بین‌ سالهای‌ 1250 تا 1255/1834ـ1839، ورود موج‌ دوم‌ نیروی‌ كار را پس‌ از حدود 1277/ 1860 ضروری‌ ساخت‌. از این‌رو، از حدود 1277/1860 تا آغاز سده‌ چهاردهم‌/ بیستم‌، مالكان‌ مزارع‌ نیشكر (محصولی‌ كه‌ در ناتال‌ بسیار با ارزش‌ بود) گروهی‌ از كارگرانِ مزارع‌ را از هند به‌ این‌ سرزمین‌ وارد كردند كه‌ برخی‌ از آنان‌ مسلمان‌ بودند. بدین‌ترتیب‌، اسلام‌ در دو منطقه‌، یكی‌ در جنوب‌ و دیگری‌ در غرب‌، جایگیر شد و پس‌ از 1328/1910، این‌ منطقه‌، اتحادیه‌ افریقای‌ جنوبی‌ گردید. بحران‌ اقتصادی‌ كه‌ در 1308 ش‌/1929 آغاز شد، به‌ اخراج‌ بسیاری‌ از كارگران‌ هندی‌ مزارع‌ انجامید و آنان‌ ناگزیر شدند به‌ دنبال‌ كار دیگری‌ بروند. برخی‌ از آنان‌ در دوربن‌ ، مركز ناتال‌، سكنا گزیدند و بقیه‌ در سراسر سرزمینِ رو به‌ دماغه‌ امید نیك‌، ژوهانسبورگ‌، پرتوریا ، پورت‌ الیزابت‌ و دیگر شهرهای‌ افریقای‌ جنوبی‌ پراكنده‌ شدند. بدین‌ ترتیب‌، سومین‌ و آخرین‌ مرحله‌ نفوذ اسلام‌ در افریقای‌ جنوبی‌ نیز تحقق‌ یافت‌.

آغاز دهه‌ 1340 ش‌/1960 برای‌ جامعه‌ اسلامی‌ آن‌ منطقه‌ دوره‌ مهمی‌ بود؛ در این‌ دهه‌ سازماندهی‌ و توسعه‌ این‌ جامعه‌ آغاز شد. این‌ روند را برخی‌ از رهبران‌ مسلمان‌ هند آغاز كردند كه‌ هدفشان‌ برانگیختن‌ احساسات‌ قومی‌ در جامعه‌ اسلامی‌ بود تا به‌ این‌ آگاهی‌ دست‌ بیابند كه‌ از مسلمانان‌ دیگر برتر بودند و، در پرتو چنین‌ دریافتی‌، برای‌ پیشرفت‌ جامعه‌ اسلامی‌ همت‌ گمارند. در واقع‌، مسلمانان‌ مالایایی‌ و هندی‌ قبلاً می‌پنداشتند كه‌ متعلق‌ به‌ جامعه‌ قومی‌ خاص‌ خود هستند و فعالیتهایشان‌، در كنار فعالیت‌ تمام‌ هندیهای‌ بسیار فعال‌، در چارچوب‌ جوامع‌ قومی‌ خودشان‌ صورت‌ می‌گرفت‌.

این‌ حركت‌ موجب‌ پیدایش‌ چندین‌ سازمان‌ اسلامی‌ پس‌ از 1339 ش‌/1960 گردید، كه‌ از آن‌ جمله‌ بود: انجمن‌ زنان‌ مسلمان‌ افریقای‌ جنوبی‌ یا حتی‌ انجمن‌ قصابان‌ مسلمان‌ افریقای‌ جنوبی‌. همچنین‌ در همین‌ دوره‌ فعالیت‌ گسترده‌ كه‌ جراید اسلامی‌ پدید آوردند، مسلمانی‌ هندی‌الاصل‌، به‌ نام‌ م‌. سَید، دوهفته‌ نامه‌ مسلم ‌نیوز را منتشر كرد. شماره‌ نخست‌ این‌ نشریه‌ در دی‌ 1339/ ژانویه‌ 1961 انتشار یافت‌ و شامل‌ دوازده‌ صفحه‌ (هشت‌ صفحه‌ به‌ انگلیسی‌ و چهار صفحه‌ به‌ اردو) بود و در اتلون‌ چاپ‌ و پخش‌ می‌شد كه‌ ناحیه‌ای‌ در حاشیه‌ شرقی‌ شهر دماغه‌ امید نیك‌ است‌ و مسلمانان‌ بسیاری‌ در آن‌ زندگی‌ می‌كنند. در 1350 ش‌/1971، چهار صفحه‌ اردو حذف‌ گردید و از آن‌ پس‌، مسلم‌ نیوز تنها شامل‌ هشت‌ صفحه‌ به‌ زبان‌ انگلیسی‌ است‌. این‌ روزنامه‌ خود را تنها روزنامه‌ اسلامی‌ افریقای‌ جنوبی‌ می‌داند؛ با این‌ حال‌، دو خبرنامه‌ نیز، با نامهای‌ رمضان‌ انیوآل و مسلم‌ دایجست‌، وجود دارد كه‌ هر دو را یك‌ گروه‌ مطبوعاتی‌ به‌ نام‌ مكّی‌ منتشر می‌كند.

مسلم‌ نیوز اساساً هدفش‌ اطلاع‌رسانی‌ به‌ مسلمانان‌ افریقای‌ جنوبی‌ در باره‌ فعالیتهای‌ دینی‌ و فرهنگی‌ این‌ جامعه‌، و همچنین‌ توصیه‌ به‌ انجام‌ دادن‌ شعائر اسلامی‌ بود. در 1352 ش‌/1973 این‌ روزنامه‌، بی‌آنكه‌ از این‌ اهداف‌ اصلی‌اش‌ فاصله‌ بگیرد، به‌ تدریج‌ جهت‌گیری‌ خود را تغییر داد و آشكارا جنبه‌ سیاسی‌ پیدا كرد. مخالفت‌ با تبعیض‌نژادی‌ و سلطه‌ سفیدپوستان‌ در قالب‌ مقاله‌هایی‌ مطرح‌ گردید كه‌ بیش‌ از پیش‌ تهاجمی‌ شده‌ بودند. این‌ نكوهشها در پی‌ تقبیح‌ آشكار شرایط‌ بسیار دشوار ساكنان‌ غیر سفیدپوست‌ افریقای‌ جنوبی‌ به‌ وجود آمده‌ بود. پس‌ از نشر مقاله‌هایی‌ كه‌ از سیاست‌ دولت‌ در این‌ زمینه‌ها انتقاد می‌كردند، مدیر و سردبیر مسلم‌نیوز در آذر 1354/ دسامبر 1975 و بار دیگر در اسفند 1355/مارس‌ 1976 در دماغه‌ امیدنیك‌ به‌ دادگاه‌ احضار شد؛ با وجود این‌، مجله‌ همچنان‌ به‌ فعالیت‌ خود ادامه‌ داده‌ است‌.

با مطالعه‌ دقیق‌ مسلم‌ نیوز، هر كسی‌ می‌پذیرد كه‌ باید قدردان‌ تلاشهایی‌ باشد كه‌ جامعه‌ اسلامی‌ افریقای‌ جنوبی‌، برای‌ بهبود شرایط‌ متزلزل‌ زندگی‌ مسلمانان‌، كرده‌ است‌. در واقع‌، در زمینه‌های‌ گوناگون‌، از قبیل‌ بهداشت‌ و آموزش‌، پیشرفتهای‌ بسیاری‌ شده‌ است‌. یك‌ پرورشگاه‌ ساخته‌ شده‌ و در مناطقی‌ كه‌ فاقد بهداشت‌ بودند، خدمات‌ بهداشتی‌ فراهم‌ گردیده‌، مساجد و مدارس‌ بسیاری‌ احداث‌ شده‌ و برنامه‌ای‌ برای‌ مطالعات‌ اسلامی‌ تدوین‌ گردیده‌ است‌. همه‌ اینها با كمكها و هدایای‌ شمار اندكی‌ از مسلمانان‌ بسیار ثروتمند میسر گردیده‌ است‌. مسلم‌ نیوز گاه‌ بر نبود وحدت‌ در جامعه‌ اسلامی‌ افریقای‌ جنوبی‌ تأكید می‌كند، كه‌ یكی‌ از علتهای‌ عمده‌ آن‌، اختلاف‌ عقیده‌ میان‌ این‌ سه‌ انجمن‌ اسلامی‌ بزرگ‌ و ملی‌ (شورای‌ قضایی‌ مسلمانان‌ ، مجمع‌ مسلمانان، و آشورا برگرفته‌ از شورا) است‌. این‌ بحث‌ و جدلها اساساً بین‌ شخصیتهایی‌ رخ‌ می‌دهد كه‌ سعی‌ در دفاع‌ از برتری‌ خود دارند. آنان‌ به‌ هیچ‌وجه‌ بر احساس‌ همبستگی‌ در جامعه‌ اسلامی‌ افریقای‌ جنوبی‌ تأثیری‌ نگذاشتند و در حقیقت‌ رو به‌ فراموشی‌ می‌روند؛ این‌ بحث‌ و جدلها به‌ تقویت‌ عزم‌ و اراده‌ این‌ جامعه‌ منجر شده‌ است‌، زیرا آنان‌ با وجود شمار اندك‌ خود (000 ، 200 عضو در میان‌ جمعیت‌ 22 میلیونی‌) مطمئناً یكی‌ از پرشورترین‌ جوامع‌ اسلامی‌ نیمكره‌ جنوبی‌ به‌ شمار می‌آیند.

/ پ‌. گروخوف‌ ( د. اسلام‌ ) /

اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4593
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست