responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4206

 

ثابت بن اسلم حلبی ، فقیه و نحوی و قاری شیعی اهل حلب . کنیه اش ابوالحسن و از شاگردان بر جستة ابوالصّلاح حلبی (متوفی 447) بود و پس از او تصدی کارهایش را بر عهده گرفت (ذهبی ، 1406، ج 18، ص 176؛ ابن حَجَر عَسقَلانی ، ج 2، ص 75). ثابت سرپرست کتابخانه ای از موقوفات سیف الدوله حمدانی (حک : 333ـ356) در حلب بود (ذهبی ، 1414، حوادث و وفیات 441ـ460 ه ، ص 499). در قرن ششم ، منتجب الدین رازی (ص 35) از ثابت بن احمدبن عبدالوهاب حلبی فقیه یاد کرده است که شاگرد ابوالصّلاح حلبی بوده ؛ اما آقابزرگ طهرانی (ج 4، ص 226) او را کسی جز ثابت بن اسلم و متأخر از او دانسته است .

از تألیفات ثابت ، کتابی ذکر شده است در اثبات اینکه قرائت عاصم بن ابی النَّجود (متوفی 127) منطبق با قرائت قریش بوده است (ذهبی ، 1414، همانجا؛ قس آقابزرگ طهرانی ، همانجا). اثر دیگر ثابت ، ابتداء دعوة العبیدیین و کشف عُوارهم است (آقابزرگ طهرانی ، ج 1، ص 60) و در آن گزارشی از دعوت اسماعیلیان آورده و به نقد آرای آنان پرداخته است (ذهبی ، 1406؛ همو، 1414، همانجاها). اسماعیلیان معتقد بودند که او با نوشتن این کتاب مذهب آنان را به نابودی کشانده است (همو، 1414، همانجا؛ صَفَدی ، ج 10، ص 470)، ازاین رو به دستور مستنصر، خلیفة فاطمی (حک : 427ـ487)، او را دستگیر کردند، به مصر بردند و به دار آویختند (ذهبی ، 1406؛ همو، 1414، همانجاها) و کتابخانة حلب را که در آن زمان دارای دهها هزار جلد کتاب بود، آتش زدند (همانجاها). در مورد آثار دیگر او و یا نسخ خطی یا چاپی آثار مذکور اطلاعی در دست نیست .

تاریخ ذهبی که قدیم ترین منبع در بارة ثابت بن اسلم است ، تاریخ قتل او را حدود سال 460 ذکر کرده است (همانجا) و تراجم دیگر به اتفاق ، نیز همان تاریخ را ضبط کرده اند (صفدی ؛ ابن حجر عسقلانی ، همانجاها).






منابع :
(1) آقابزرگ طهرانی ؛
(2) ابن حجر عسقلانی ، لسان المیزان ، حیدرآباد دکن 1329ـ1331، چاپ افست بیروت 1390/1971؛
(3) محمدبن احمد ذهبی ، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام ، چاپ عمر عبدالسلام تدمری ، حوادث و وفیات 441ـ460 ه ، بیروت 1414/ 1994؛
(4) همو، سیر اعلام النبلاء ، ج 18، چاپ شعیب ارنوؤط و محمدنعیم عرقسوسی ، بیروت 1406/ 1986؛
(5) صفدی ؛
(6) علی بن عبیداللّه منتجب الدین رازی ، فهرست اسماء علماء الشیعة و مصنفیهم ، چاپ عبدالعزیز طباطبائی ، بیروت 1406/ 1986.

/ زهرا نهاوندی /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4206
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست