responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4156

 

تِیرَمَردان ، در گذشته ناحیه و شهری کوچک در فارس ، میان نوبندجان / نوبندْگان و شیراز. ابن خرداذبه (ص 45) و ابن فقیه (ص 202)، از جغرافیدانان مسلمان سدة سوم ، آن را یکی از رساتیق کورة شاپور ضبط کرده اند. در قرن چهارم ، اصطخری (ص 110) اشاره کرده است که تیرمردان / سرمروان منبر ندارد. اما دیگر جغرافیدانان سدة چهارم ، از جمله ابن حوقل (ص 268) و مقدسی (ص 424)، در ذکر نواحی فارس یا کورة شاپور از تیرمردان نام نبرده اند. ابن بلخی در قرن ششم ، تیرمردان و جویکان را ناحیه ای با دیههای بزرگ ، اما بدون شهر و نخچیرگاهی نیکو، ذکر کرده است و از جمله دیههای آن ، خرّاره ، دودمان و دیه گوز/ کوزار/کورار را نام برده است . همچنین به عسل بسیار و غله و درختان فراوان آنجا، مخصوصاً گردو ــ که به شیراز و دیگر جاها صادر می شد ــ اشاره کرده است (ص 143ـ 144). در آن زمان راه شیراز تا سرحدّ خوزستان از دیه گوز تیرمردان می گذشت (همان ، ص 162). در قرن هفتم ، یاقوت حموی آن را شهرکی در نواحی فارس و نیز کوره ای مشتمل بر 33 قریة کوهستانی ضبط کرده است .

وی آبادیهای استکان ، مهرکان ، رونجان ، کوجان و فیرانشاه را از مهمترین قرای آن دانسته و افزوده است که قریة رونجان که زمانی (؟) مرکز تمام ناحیه به شمار می رفته ، دارای خانقاهی زیباست و ابوالمعالی عبدالسلام بن محمودبن احمد معروف به ظهیر فارسی ، فقیه و فیلسوف قرن ششم (در بارة او �رجوع کنید بهیاقوت حموی ، 1355ـ 1357، ج 8، ص 100ـ 108) به قریة کوجان منسوب است ، نیز سران و بزرگان ناحیه در قریة فیرانشاه سکونت دارند (1965، ذیل مادّه ). از این دوره به بعد در بارة تیرمردان اطلاع چندانی در دست نیست . سخنان حمداللّه مستوفی (ص 127) در اواسط قرن هشتم نیز تکرار مطالب ابن بلخی است .


منابع :
(1) ابن بلخی ؛
(2) ابن حوقل ؛
(3) ابن خرداذبه ؛
(4) ابن فقیه ؛
(5) اصطخری ؛
(6) حمداللّه مستوفی ، نزهة القلوب ؛
(7) مقدسی ؛
(8) یاقوت حموی ، کتاب معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، چاپ افست تهران 1965؛
(9) همو، معجم الادباء ، مصر 1355ـ1357/ 1936ـ 1938، چاپ افست بیروت ( بی تا. ) .

/ معصومه بادنج /





اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 4156
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست