تنکابنی ، سلیمان بن محمدرفیع عبدالمطلب ، حکیم ، متکلم ، فقیه و پزشک شیعی ایرانی قرن سیزدهم . از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست . وی در سلیمان آباد تنکابن که بعدها خود آنجا را آباد کرد، در خانواده ای عالم ، فاضل و پرهیزگار به دنیا آمد (آقابزرگ طهرانی ، 1403، ج 3، ص 298؛ مدرس تبریزی ، ج 3، ص 381؛ تنکابنی ، ص 71). او در زادگاه خود به تحصیل علوم دینی پرداخت ، و سپس برای تکمیل تحصیل همراه برادرش ، ملاعبدالمطلب ، به عتبات عالیات سفر کرد (تنکابنی ، همانجا؛ سمامی حائری ، ص 117). بعد از فراغت از تحصیل سطوح به اصفهان رفت و از مجالس درس مشاهیر علمای عصر بهره مند شد (سمامی حائری ، همانجا).
میرزا سلیمان ، مدت بیست ودو سال ، علوم عقلی بویژه آرای صدرالدین شیرازی را نزد ملاعلی نوری (متوفی 1246) و
علوم نقلی را نزد ملامحمدعلی نوری (متوفی 1252) آموخت
و سپس به تدریس شرح تجرید ، شوارق ، شرح لمعه و
تفسیر انوارالتنزیل قاضی بیضاوی مشغول شد (تنکابنی ، همانجا؛ آقابزرگ طهرانی ، 1404، ج 2، قسم 2، ص 609؛ صدوقی سُها، ص 39).
او با ملامحراب گیلانی حکیم و عارف اصفهان (متوفی 1217) مراوده و مصاحبت داشت (آقابزرگ طهرانی ، 1404؛ تنکابنی ، همانجاها) و نیز نزد ملااسماعیل الاعرج اصفهانی طب آموخت و در آن فن مهارت یافت و در اصفهان به تدریس قانون ابن سینا پرداخت . در مقابل ملااسماعیل الاعرج نزد او شرح تجرید آموخت (همانجاها). تنکابنی پس از وصول به مقامات عالی علمی در پی درخواست والی مازندران و توصیة استادش ، آخوند نوری ، بعد از چند سال به تنکابن برگشت و به حل وفصل امور مردم پرداخت و حدود 1250 درگذشت (آقابزرگ طهرانی ، 1404، همانجا؛ تنکابنی ، ص 72؛ سمامی حائری ، ص 118). پیکر او را به نجف اشرف منتقل کردند و در جوار امیر مؤمنان علی علیه السلام به خاک سپردند (سمامی حائری ، همانجا).
میرزا محمدبن سلیمان تنکابنی * ، مؤلف قصص العلماء ، فرزند میرزا سلیمان تنکابنی است .
آثار به جا مانده از میرزاسلیمان به فارسی و عربی عبارت است از: شرح بر شواهدالربوبیّه ملاصدرا؛ شرح بر زادالمعاد علامه مجلسی ؛ شرح بر فوائدضیائیه نورالدین عبدالرحمان جامی ؛ و آثاری در پزشکی ، ادبیات و غیره (آقابزرگ طهرانی ، 1404، سمامی حائری ، همانجاها؛ تنکابنی ، ص 72؛ سهامی ، ص 118).
منابع : (1) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی ، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی ، بیروت 1403/1983؛ (2) همو، طبقات اعلام الشیعة ، جزء 2: الکرام البررة ، مشهد 1404؛ (3) محمدبن سلیمان تنکابنی ، کتاب قصص العلماء ، تهران ( بی تا. ) ؛ (4) محمد سمامی حائری ، بزرگان تنکابن ، قم 1372 ش ؛ (5) منوچهر صدوقی سها، تاریخ حکماء و عرفاء متأخر بر صدرالمتألهین ، تهران 1359 ش ؛ (6) محمدعلی مدرس تبریزی ، ریحانة الادب ، تهران 1369 ش .