باندرمه لی زاده ، تکیه ، تکیة صوفیان طریقت جلوتی متعلق به قرن دوازدهم در اُسکدار * استانبول ، معروف به آستانة هاشمی که امروز از آن جز چند دیوار فروریخته نمانده است . در منابع گوناگون با نامهای باندرمه لی ، باندرمه لی شیخ یوسف افندی ، سیدهاشم بابا و عنادیه نیز آمده است .

این تکیه را وزیر اعظم حکیم اوغلی علی پاشا در 1145 به نام یوسف نظام الدّین افندی (متوفی 1116) از مشایخ جلوتیّه * ، در محلی که سابقاً خانة آن شیخ بوده ، بنا کرده است . طبقة دوم تالار سماع (توحیدخانه ) با داشتن منبر به صورت مسجد به کار می رفت . مخارج این بنا، از محل اوقاف مجموعه ای

در داوودپاشا تأمین می شده است . کامل احمدپاشا بر این بنا مقبره ای افزود تا شیخ و اخلافش در آنجا مدفون شوند. در 1169 وزیراعظم ، شهلاگُز احمدپاشا، آن را تجدید عمارت کرد.

این تکیه که گویا در سدة گذشته (سیزدهم ) نیز بارها مرمت شده ، در 1304 ش به سبب خرابی تعطیل

شده و از آن پس ، بسرعت روی به ویرانی نهاده و قسمت اعظم بقایای آن نیز در 1321 ش /1942 سوخته است . امروزه جز چند دیوار مخروبه و قبر متروک ، از آن چیزی بر جای نمانده است .

از مشایخ نامدار این تکیه می توان از مصطفی هاشم افندی (متوفی 1197) معروف به هاشم مصطفی بابا و هاشم بابا * ـ فرزند دوم شیخ یوسف ـ و شیخ محمد غالب افندی نام برد. بعدها مشایخی که از سلالة این شخص بودند، بر مسندِ تکیة باندرمه لی زاده جای گرفتند.

ویژگیهای معماری این تکیه آنچنان روشن نیست ، تنها می دانیم که اتاقهای اندرونی و بیرونی داشته و مسجد و

تالار سماع آن را، که قسمت اعظمش از چوب بوده ، وسیعتر کرده بودند. در عکسهایی از آن که در 1320 ش /1941 تهیه شده ، مقبره اش دیوارهای سنگی و سقف چوبی سفالپوش به سبک ترکی دارد که قسمتی از دیوارها و همچنین سقف آن فروریخته و با ستونهای چوبی سر پا نگه داشته شده است . ردیف پنجره های مشرف به خیابان نیز با طاقهای دسته زنبیلی (پانیذ) آراسته شده است . در قسمت شمالی مقبره ، صندوقة چوبی هاشم بابا در نرده های آهنی قرار گرفته که پس از ویران شدن تکیه ، به قسمت جنوبی صحن انتقال یافته است . صندوقه های دیگر، از آنِ مشایخ بعدی و عده ای از افراد خاندان اند.

---

منابع :
(1) آستانه تکّه لری ، استانبول 1256، ص 3؛
(2) حسین ایوانسرایی ، حدیقة الجوامع ، استانبول 1281، ج 2، ص 210ـ213؛
(3) احمد منیب باندرمه لی زاده ، مجموعه تکایا ، استانبول 1307، ص 3؛
(4) همو، مرآت الطرق ، استانبول 1306، ص 43ـ47؛
(5) حاجی اسماعیل بیگ زاده عثمان بیگ ، مجموعه جوامع ، استانبول 1304، ج 2، ص 60ـ61؛
(6) محمد ثریا، سجل عثمانی ، استانبول 1308ـ1315، ج 4، ص 664؛
(7) محمد رائف ، مرآت استانبول ، استانبول 1314، ص 112ـ113؛
(8) محمد سامی ، اثمار اسرار ، استانبول 1316، ص 40؛
(9) بروسه لی محمد طاهربک ، عثمانلی مؤلفلری ، استانبول 1333ـ1342، ج 1، ص 62ـ63، 189ـ190؛
(10) فندقلیلی عصمت افندی ، تکملة الشقائق ، چاپ عبدالقادر اوزجان ، استانبول 1989، ص 477، 484ـ485، 516؛
(11) حسین وصاف ، سفینه ، ج 3، ص 65؛


(12) Ismail Hakki Uskudari Behceti , Merakid-i Mu ـ tebere-I Uskudar , Istanbul 1976, 38;
(13) B. Cecener, Uskudar Mezarli klari , Turbeleri ve Hazireleri", TTOK Belleteni , XLIX/328 (1975), 18f.;
(14) Sadeddin Nuzhet Ergun, Antoloji , Istanbul 1942-1943,ii, 409, 479, 490;
(15) Istanbul Ansiklopedisi , Istanbul 1946-1949, s.v. "Band â rmal â Tekkesi ve Camii";
(16) I brahim Hakk â Konyali, Uskudar Tarihi , Istanbul 1976-1977, I,61,168-169,419;
(17) Tahsin Oz, I stanbul Camileri, Ankara 1965, ii, 10;
(18) H. Kamil Yilmaz, Aziz Mahmad Hudayi ve Celvetiyye Tarikati , Istanbul 1982, 242-245,277;
(19) Zakir Sukru, Mecmua-i Tekaya, Tay sí , Freiburg 1980, 21.

) / د. ا. د. ترک / م . بها تانْمان ، ح . کامل ییلماز (