تَرجُمانی ، محمدبن حسین غَزّی عَسقَلانی ، مکنی ' به ابوالحسن (یا ابوالحسین )، محدّث حنفی و از مشایخ صوفیة مصر در قرن چهارم و پنجم . ظاهراً سبب اشتهار او به «ترجمانی » این بوده که جد وی در دربار سیف الدوله ، از امرای آل حمدان ، مترجم بوده است (سمعانی ، ج 1، ص 455ـ456). ترجمانی در غَزّه ، از شهرهای فلسطین ، به دنیا آمد. از تاریخ تولد او اطلاع دقیقی در دست نیست ، اما به قرینة سال وفات و مدت عمرش ( رجوع کنید به ادامة مقاله )، احتمالاً در 353 به دنیا آمده است . وی بعدها همراه خانواده اش به عسقلان رفت و در آنجا ساکن شد. در عسقلان از ابوبکرمحمدبن احمد حُندُری و ابوالحسن علی بن احمد حندری حدیث شنید. سپس به شهرهای مختلف مصر و شام رفت و از علمای آن نواحی ، از جمله ابوالحسن قَیسَرانی ، ابوالحسین مَنْبَجی ، ابوالحسین رَقّی ، ابوالحسینِ کِلاّ بی و ابوجعفر عمربن سلمون طرابلسی ، حدیث شنید و سپس به نشر آنها پرداخت . بسیاری از محدّثان ، از جمله ابومحمد نَخشَبی ، ابوطاهر لَخْمی ، ابونصر رامُشی ، ابوعبداللّه قُضاعی و محمدبن عمر کَرَجی ، از وی روایت کرده اند (ذهبی ، ج 18، ص 50 ـ51؛ ابن عماد، ج 3، ص 278؛ سمعانی ، ج 1، ص 456؛ ابن عساکر، ج 22، ص 117).

ابومحمد نخشبی در معجم الشیوخ خود از وی یاد کرده و ترجمانی را شیخ صالح و وارسته و از بزرگان اهل زهد در شام معرفی کرده است که شصت سال در خدمت صوفیان (فقرا) آن دیار بوده و تمام ارث پدری خود را به ایشان بخشیده است ( رجوع کنید بهسمعانی ، همانجا).

درگذشت ترجمانی را در 448 در 95 سالگی ثبت کرده اند (ذهبی ، ج 18، ص 51؛ ابن عماد، همانجا؛ صفدی ، ج 3، ص 10). از وی آثاری معتبر بر جای مانده بوده است (سمعانی ، همانجا).

---

منابع :
(1) ابن عساکر، مختصر تاریخ دمشق ، لابن منظور، ج 22، چاپ وفاء تقی الدین ، دمشق 1410/1990؛
(2) ابن عماد؛
(3) ذهبی ؛
(4) سمعانی ؛
(5) صفدی .

/ عبداللّه کیانی فرید /