بالْدیرزاده ، محمد افندی ، از مؤلفان ترک در قرن یازدهم که مدرس ، قاضی و شاعر نیز بوده است . در بورسه متولد شد. پدرش مصطفی افندی خطیب مسجد آن شهر بود. پس از پایان تحصیلات ، بیش از سی سال درشهرهای بورسه ، استانبول و اُسکُدار به تدریس پرداخت و در اواخر 1044 به سمت قضای اسکدار منصوب ، و یک سال بعد قاضی مکه شد. او در 12 رجب 1060 درگذشت .
بالدیرزاده شعر هم می سروده و سلیسی تخلّص می کرده است ، اما از اشعار او، که گویا در دیوانی گردآوری شده بود، تاکنون نسخه ای به دست نیامده است . مهمترین تألیفات وی در زمینة فقه ، تاریخ و طبقات از این قرار است :
1) روضة اولیا در شرح احوال بیش از دویست تن از علما و مشایخ و شعرای بورسه . بر این اثر، که از بهترین تواریخ ادب ترک به شمار می رود و «وفیات بالدیرزاده » نیز خوانده می شود، ذیلهایی نوشته اند که نخستین و مهمترین آنها گلدستة ریاض عرفان و وفیات دانشوران نادره دان ، اثر اسماعیل بلیغ بورسه ای است ؛ 2) حاشیة علی شرح السیّد علی المفتاح که تحشیه ای بر شرح سیدشریف جرجانی بر قسم بلاغت مفتاح العلوم سکّاکی است ؛ 3) تاریخ مکه که حین اقامت او در فاصله 1046ـ1047 در مکه تألیف شده است ؛ 4) فضائل مکة مکرمه ؛ 5) فضائل مدینة منوّره (نسخه خطی دو اثر اخیر با نام «فضایل حرمین » در کتابخانة سلیمانیه موجود است ؛ 6) کتاب الصک (یا صکوک ).
آثار دیگری مانند «حاشیة الاشباح »، «بنای کعبه ، یه دائر رساله » (رساله ای دربارة بنای کعبه )، «جوامع المشایخین » به اسم او ثبت کرده اند که از هیچیک نسخه ای در دست نیست .
منابع : (1) محمدافندی بالدیرزاده ، روضة اولیاء ، کتابخانة آثار خطی و چاپی قدیمی بورسه ، کتابهای اورخان ، ش 1/1018؛ (2) اسماعیل بلیغ ، گلدستة ریاض عرفان و وفیات دانشوران نادره دان ، بورسه 1302، ص 346ـ 349؛ (3) محمد ثریا، سجل عثمانی ، استانبول 1308ـ1315، ج 4، ص 164؛ (4) شیخی ، وقایع الفضلاء ، ج 1، ص 187ـ188؛ (5) بروسه لی محمد طاهربک ، عثمانلی مؤلفلری ، استانبول 1333ـ1342، ج 1، ص 257ـ258؛
(6) Abdulkerim Abdulkadirog § lu, Bursal i I smail Belig § , Ankara 1985; (7) Hدseyin Ayvansa ª ray ª â , Mecmu ª a-i Tevar i ª h , ed. Fahri C.Derin and Vahid Cabuk, I stanbul 1985; (8) Franz Babinger, Osmanl i Tarih Yazarlar i ve Eserleri , tr. Co í kun غµok, Ankara 1982; (9) I sma ª il Belig § , Nuhbetد'l-a ª sa ª r , ed., Abdulkerim Abdulkadirog § lu, Ankara 1985; (10) M. Tayyib Gخkbilgin, "Bursa'da Kurulu í Devrinin I lim Mدesseseleri, I lim Adamlar â ve Bursa Tarih µ ileri Hakk â nda", Necati Lugal Armag § an i , Ankara 1968.
) / د. ا. د. ترک ( تلخیص از / ع . عبدالادر اوغلی ¡