responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2993

 

پینس ، شلومو (سلیمان ) مورخ و محقق معاصر در تاریخ علم ، فلسفه و کلام اسلامی . در 1287ش / 1908 در خانواده ای یهودی در پاریس به دنیا آمد. دوران کودکی و نوجوانی را در روسیه ، انگلستان و آلمان گذرانید و سپس در دانشگاههای هایدلبرگ ، خبوا و برلین به تحصیل پرداخت . پس از اتمام تحصیلات از 1937 تا 1939 در مؤسسة علم و فن آوری دانشگاه پاریس تدریس کرد. از 1952 استاد دانشگاه عبری اورشلیم شد و در 1961 در همانجا صاحب کرسی «فلسفة عمومی و فلسفة یهود» گردید. او در 1977 بازنشسته شد و در 1369ش / 1990 درگذشت (پینس ، 1997، مطالب روکش جلد؛ د. جودائیکا ، ذیل مادّه ).

پینس در مدت نیم قرن مطالعات و تحقیقات خود، آثار بسیاری در زمینه های تاریخ ، اعم از تاریخ علم ، فلسفه ، کلام و ادیان ، به زبانهای فرانسه و انگلیسی و گاه آلمانی و عبری نگاشت . نخستین اثرش ، رسالة دکتری او، در 1936 با عنوان > پژوهشی دربارة اتمیسم اسلامی < به زبان آلمانی انتشار یافت . وی در این اثر که ادامة تحقیقات پرتسل و مابیلو بود، ضمن بررسی مفاهیم «جوهرفرد» و «جزءلایتجزا» در میان متکلمان مسلمان نشان داد که گر چه برخی از عناصر این فکر برخاسته از اتمیسم (ذرّیگری ) در ادیان هند است ، کلیّت آن مأخوذ از تفکر یونانی است . در این کتاب مؤلف برخی منابع چاپ نشدة کلام اسلامی را نیز معرفی کرده و آرا و افکار ابوبکر رازی را شرح داده است ( رجوع کنید به پینس ، 1997، همانجا). این اثر را محمد عبدالهادی ابوریده در 1365/1946 به عربی با عنوان مذهب الذّرّة عندالمسلمین و علاقته بمذاهب الیونان و الهنود و میشائیل شوارتس در 1997 به انگلیسی ( رجوع کنید به منابع ) ترجمه کرده اند. پینس بعدها تحقیقات دیگری نیز دربارة کلام اسلامی در قرون اولیه انجام داد ( رجوع کنید به پینس ، 1979ـ1997، ج 3، ص 62ـ192).

از دیگر تحقیقات پینس مقالاتی است که دربارة ابوالبرکات بغدادی نوشته و در آنها جنبه های مختلف فلسفة ابوالبرکات ، از جمله بحث زمان ، طبیعیات ، فنّ شعر و مابعدالطبیعه ، و تأثر او از جهان شناسی ابن سینا را بررسی کرده است ( رجوع کنید به همان ، ج 1).

وی همچنین دربارة انتقال علم و فلسفة یونان به عالم اسلام ، برخی متون یونانی که اصل آنها از میان رفته و تنها ترجمه های عربی آنها باقی است ، مقایسة تطبیقی برخی مفاهیم فلسفه یونان و اسلامی و آرای اسکندر افرودیسی و تأثیر آن درعالم اسلام تحقیقاتی کرده است ( رجوع کنید به همان ، ج 2، ص 3ـ 328). پینس مقالاتی نیز دربارة فارابی ، متفکران اسماعیلی مذهب ، اخوان الصفا، ابن سینا، ابن رشد و ابن خلدون نوشته است ( رجوع کنید به همان ، ج 3، ص 251ـ262، 292 به بعد). در این مقالات ، او مانند اغلب مستشرقان ، بیشتر به دنبال یافتن ریشه های فلسفة اسلامی در آرای یونانیان ، هندیان ، رومیان ، مسیحیان و یهودیان است (همان ، ج 3، پیشگفتار استرومسا). وی در تحقیقات خود دربارة تاریخ علم ، نظریات دانشمندان مسلمانی چون ثابت بن قره ، ابن هیثم ، بیرونی و ابن باجه را مورد توجه قرار داده و بر اهمیت جایگاه تاریخی آنها تأکید کرده است ( رجوع کنید به همان ، ج 2، ص 329 به بعد). در خصوص فلسفه و کلام و تاریخ دین یهود نیز تحقیقاتی انجام داده است : ترجمة دلالة الحائرین ابن میمون به انگلیسی و مقدمة محققانه آن در باب منابع ابن میمون در تألیف این اثر و همچنین مقالاتی دربارة فیلسوفان یهودی قرون وسطای متأخر و حتی اسپینوزا از جملة این آثار است ( رجوع کنید به همان ، ج 5).

مجموعة مقالات فرانسه و انگلیسی پینس در پنج مجلد در فاصلة سالهای 1358ش / 1979 تا 1376ش / 1997 منتشر شد. برخی مقالات او نیز به فارسی ترجمه و در مجلة معارف (دورة 13، ش 2، مرداد ـ آبان 1375؛
دورة 14، ش 2، مرداد ـ آبان 1376) و بخش دوم کتاب سه سنت فلسفی : گزارشی از فلسفه های هندی ، چینی و یهودی (قم 1378 ش ) چاپ شده است .


منابع :


(1) Encyclopaedia Judaica , Jerusalem 1978-1982, s.v. "Pines, Shlomo" (by Yehuda Landau and Arthur Hyman);
(2) Shlomo Pines, The collected works of Shlomo Pines , Jerusalem 1979-1997;
(3) idem, Studies in Islamic atomism , trans. from German by Michael Schwarz, ed. Tzvi Langermann, Jerusalem 1997.

/ رضا پورجوادی /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2993
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست