responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2875

 

پوکاک ، ادوارد ، خاورشناس انگلیسی و استاد کرسی ادبیات عربی در آکسفورد. پدرش کشیش بود و او در 1013/ 1604 در آکسفورد زاده شد و همانجا تحصیل کرد؛ در 1035/1626 از کالج کورپُس کریستی مدرک کارشناسی ارشد گرفت و موقتاً در آنجا به کار پرداخت . وی پیش از

آنکه در1038/1629کشیش شود،مطالعات شرق شناسیخود را آغاز کرده بود ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، ذیل

مادّه ).

پوکاک پس از اتمام تحصیلات ، در 1039/1630 به عنوان کشیش انگلیسیهای مقیم حلب به آن شهر رفت (بدوی ، ص 90؛ دایرة المعارف فارسی ، ذیل مادّه ). در همین اوان ، عربی را به خوبی فرا گرفت و افزون بر این ، زبانهای عبری ، سریانی ، اتیوپیایی و سامری را نیز آموخت و با دانشمندان یهودی و مسلمان دوستی برقرار کرد و به یاری آنان به گردآوری نسخه های خطی به زبانهای عربی ، اتیوپیایی ، ارمنی و اسفار پنجگانة سامری پرداخت . در واقع ، دست یافتن به این نسخه ها مهمترین انگیزة او در پذیرش مقام کشیشی حلب بود ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا). در همین دوره اسقف لندن ، لاد ، مأموریت خرید سکه های قدیم یونانی و نسخ خطی شرقی را به او محول کرد (همانجا).

پوکاک در 1045/1635 به انگلیس بازگشت و اولین کرسی استادی عربی در آکسفورد به او واگذار گردید ( بریتانیکا ، ذیل مادّه ). درس وی با گفتاری در باب اهمیت زبان و ادبیات عرب آغاز شد و پس از آن با یک دوره درس از خطبه های حضرت علی علیه السلام ادامه یافت ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا).

پوکاک در 1047/1637 بار دیگر برای خرید نسخ خطی و تحقیق و مطالعه ، به شرق رفت (بدوی ، همانجا). از 1047 تا 1050/ 1637 تا 1640 در قسطنطنیه و عمدتاً در سفارت بریتانیا اقامت داشت . در آنجا به سبب دوستی با اسقف سیریل لوکاریس امتیاز استفاده از کتابخانة او را داشت ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا).

در بازگشت از استانبول ، در پاریس با هوگو گروتیوس دربارة ترجمة کتاب وی ، > دربارة حقیقت دین مسیح < ،

به عربی و نشر آن در شرق به قصد تبلیغ مسیحیت گفتگو

کرد. این امر پس از بیست سال تحقق یافت . وی همچنین کتابهایی را به روش سؤال و جواب دربارة مسیحیت ترجمه کرد (بدوی ، ص 91).

پوکاک در 1058/1648 تدریس زبان عبری را به عهده گرفت (همان ، ص 90؛ بریتانیکا ، همانجا). در 1059/1649، به دلیل مسائل سیاسی ، از کشیشی برکنار شد.

در 1065/1655 گروهی از مخالفانش ، از او به دادگاه شکایت کردند، ولی در پی اخطار شماری از دانشمندان آکسفورد به دادگاه شکایت پذیرفته نشد. پوکاک در 1102/1691 درگذشت . دانشگاه آکسفورد نسخ خطی او را خرید که اکنون در کتابخانة بودلیان نگهداری می شود. پیوسی نسخه های خطی او را از اصیلترین نسخه های این مجموعه می داند ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا). پوکاک از خاورشناسان پیشرو عصر خود و در شناخت متون عبری استاد بسیار ممتازی بود ( د. جودائیکا ، ذیل مادّه ).

او پژوهشگری خستگی ناپذیر و ثابت رأی بود. جان لاک ، فیلسوف انگلیسی و دوست صمیمی او، وی را محققی بی نظیر و در تقوا و زندگی علمی نمونه می دانست ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا).

آثار . پوکاک در یکی از نسخه های خطی کتابخانة بودلیان ، ترجمة سریانی چهار بخش از عهد جدید را یافت که در متن رسمی موجود سریانی چاپ 1555 و 1627 میلادی نبود. وی این بخش را به لاتین ترجمه کرد و به خط سریانی و عبری نوشت و یادداشتهایی بر آن افزود و در 1039/1630 به تشویق جرارد جان وسیوس ، کشیش کانتربری ، با عنوان > روایت و ترجمة چهار بخش سریانی < منتشر کرد (همانجا؛ بدوی ، ص 91). مجمع الامثال ابوالفتح میدانی (متوفی 518) را نیز در 1045/1635 ترجمه کرد که بخشهایی از آن در قرن دوازدهم / هجدهم چاپ شد. در 1059/1649 هم کتاب > گزیدة تاریخ عرب < را که در واقع بخشهایی از مختصرالدول ابوالفرج ابن عبری (622ـ685) بود، به چاپ رساند که اولین نمونة چاپ با حروف عربی در آکسفورد به شمار می آید. این کتاب به گواهی خاورشناسانی چون رلان ، اکلی و ساسی فصل نویی در مطالعات شرقی پس از پوکاک باز کرد ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا). بیشترین اهمیت کتاب در تعلیقاتی بود که پوکاک بر متن ابن عبری افزود، بویژه آنچه دربارة فرقه های اسلامی نوشت و مطالب بسیاری که از غزالی و شهرستانی و عضدالدین ایجی نقل کرد (بدوی ، ص 91ـ92). پوکاک لامیة العجم طغرائی را نیز با تعلیقاتی به لاتین ترجمه کرد و در آن از شرح صَفَدی ، الغیث المنسجم فی شرح لامیة العجم ، استفاده کرد. او کلمات را از جهت لغوی و ارتباط آنها با کلمات عبری و کلدانی و سریانی مشخص کرد (همان ، ص 91). افزون بر اینها فصلهای بسیاری از شرح موسی بن میمون بر مشنا را به لاتین ترجمه کرد و تعلیقاتی ، از جمله دربارة اعتقادات یهود دربارة آخرت و معاد و نظر مسلمانان در این موضوعات ، با تکیه بر گفته های ابن سینا و فخررازی ، بر آن افزود. این کتاب با عنوان > فصل موسی < در 1065/1655 در آکسفورد منتشر شد ( د.جودائیکا ، همانجا). در 1068/1658 نیز کتاب لیوتیخوس ابن بطریق ، > تاریخ اسقفهای بزرگ اسکندریه < ، را به چاپ رسانید. از مهمترین آثار سالهای آخر عمرش شرحی است بر انبیای اصغر > میکا و ملاکی < ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا).

پسر پوکاک ، ادوارد ــ که همنام پدر بود ــ راه او را ادامه داد و در 1082/1671 ترجمة لاتین رسالة «حیّبن یقظان * » ابن طفیل را منتشر کرد. وی اگر چه در تحقیقات با پدر همکاری داشت ، اما چنانکه انتظار می رفت نتوانست به استادی زبان عربی در آکسفورد دست یابد ( > فرهنگ زندگینامة ملی < ، همانجا).


منابع :
(1) عبدالرحمان بدوی ، موسوعة المستشرقین ، بیروت 1984؛
(2) دایرة المعارف فارسی ، به سرپرستی غلامحسین مصاحب ، تهران 1345ـ1374 ش ؛


Dictionary of national biography , ed. Leslie Stephen

(3) et al ., London 1908-1909;
(4) Encyclopaedia Britannica , Chicago 1973;
(5) Encyclopaedia Judaica , Jerusalem 1978- 1982, s.v. "Pococke, Edward" (by Godfrey Edmond Silverman).

/ مریم بهاری /

اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2875
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست