responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2671

 

پَته ، شهری کوچک در جزیره ای به همین نام در مشرق افریقا. پته در َ5 ْ2 عرض جنوبی و َ5 ْ41 طول شرقی در نزدیکی ساحل کنیا در مجمع الجزایر لامو * قرار دارد. در کتاب > سفر در دریای اریتره < ، تألیف حدود 50 میلادی ، استفادة کشتیرانان عرب از امکاندا ، کانالی میان پته و لامو، ذکر شده است . احمدبن ماجد نَجدی آن را «بَتا» نامیده ( ص )88-87 و بر چندین سنگ قبر نسبت «بتاوی » نقش بسته است . میان سالهای 1339 تا 1349 ش / دهة 1960، چیتیک حواشیِ این محل را حفاری کرد و اظهار داشت که این ناحیه پیش از قرن هشتم / چهاردهم مسکونی نبوده است . حفاریهای اثمان لالی (رئیس موزة لامو) و ویلسون ، به کشف ظروف سفالی ساسانی ـ اسلامی متعلق به حدود پیش از 132ـ133/ 750، در زیر یک مسجد قرن نهم / پانزدهم انجامید که دو محراب داشت که یکی از آنها به اشتباه ، به طرف مشرق ساخته شده بود. شهر بزرگ قدیمی ، بسیار کم جمعیت است و فضای ویران وسیعی از آن باقی مانده است . در آنجا، تعداد زیادی سنگ قبر با کتیبه های عربی از قبرستانهای توتون کاری شده ، بیرون زده است . کشت توتون برای تولید انفیه ، کار اصلی مردم آنجاست .

دست کم دوازده روایت از > هَبَری زا پته < ، تاریخ سنّتی سَواحِلی ، موجود است . آنها زندگی سلسلة نَبْهانی را گزارش می دهند و ادعامی کنند که این سلسله در حدود 596 ـ5/1200 تأسیس شده ، و حاکمان آن نه از اخلاف مَلِکهای نبهانیِ عُمان ( نَبهان * ) ، که از خویشاوندان نَسَبی همین قبیله بوده اند. به گزارش روایات رایج سواحلی ، این شهر و دیگر شهرهای سواحلی در زمان عبدالملک بن مروان ، خلیفة اموی ، تأسیس شده اند.

تاریخ سلسله از وجود 35 حکمران خبر می دهد و از لحاظ بازگویی کامل اِسناداتِ هریک از 25 حاکم اولی ، فوق العاده است . ظاهراً این تاریخ ، بتدریج نوشته شده است ؛ گزارش 25 حاکم اولی در حدود 1225/ 1810 تألیف ، و مطالب دیگری با سبک متفاوت در حدود 1305/ 1888 و 1329/ 1911 به آن افزوده شده است . روایت مفصّلتری را استیگاند به زبان انگلیسی منتشر کرده که در آن در ترتیب اعضای سلسله جابه جاییهایی صورت گرفته است . بهترین نسخه ، که به زبان سواحلی و خط عربی است ، در کتابخانة دانشگاه دارالسلام (سند 157)، وجود دارد.

پرتغالیها از حدود 916 تا 1110/ 1510ـ 1698، یک پست گمرکی ، و از 1004/ 1596 هیئتی از مبلّغان فرقة آوگوستین را در جزیره مستقر کرده بودند. تجارتِ چوبِ درختِ حَرّا و عاج و بعدها توتون ، از مهمترین کارهای تجاری بود. در 1109ـ1110/ 1698، جزیره به سلطة عمان درآمد و مجبور شد که به طور متناوب به زنگبار حقوق گمرکی بپردازد. در پی شورشی در 1277ـ 1278/ 1861، هنگامی که سلطان نبهانی با خانواده و بردگان و پیروانش به ویتو، واقع در سرزمین اصلی ، مهاجرت کرد، جزیره در مقابل زنگبار به دفاع از خود پرداخت .

یکی از زیورهای پادشاهی پته ، که کنده کاری پُرکاری روی عاج با نقوش عربی است ، در موزة لامو نگهداری می شود.


منابع :
(1) ابن ماجد، ثلاث راهمانجات المجهولة ، چاپ و ترجمه (به زبان روسی ) تئودور شوموفسکی ، مسکو 1957؛


(2) L. Casson, The Periplus Maris Erythraei, Princeton 1989;
(3) H. N. Chittick, "A new look at the History of Pate", Journal of African history, X/3 (1969);
(4) G. S. P. Freeman- Grenville, The Swahili coast, 2nd to 19 th centuries, London 1988, with abundant references;
(5) M. D. Horton, Shanga, 1980: an interim report, Nairobi 1980;
(6) C. H. Stigand, The land of Zinj, London 1912;
(7) G. R. Tibbetls, ed., Arab navigation , with translation of Ah ¤ mad b. Ma ¦ djid al- Nadjd ¦ â , Kita ¦ b al-Fawa ¦ Ý id , London 1971;
(8) M. Ylvisaker, Lamu in the nineteenth century, Boston 1979.

/ فریمن ـ گرنویل ، با اندکی تلخیص از ( د. اسلام ) /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2671
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست