responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2522

 

بیلونی ، محمودبن محمد، ابوالثَّناء ، محدّث ، فقیه وادیب شافعیِ حلب در قرن دهم و یازدهم . در 933، در حلب متولد شد. در کودکی پدر خود را از دست داد و عمویش سرپرستی او را به عهده گرفت (طبّاخ ، ج 6، ص 156؛ محبّی ، ج 4، ص 320). بیلونی مدت زیادی نزد طبّاخ تحصیل کرد و ادبیات و فقه و اصول و ریاضیات و تجوید قرآن را فراگرفت و از وی اجازة روایت کتب حدیث و نیز تألیفات و اشعارش

را دریافت داشت (طبّاخ ، ج 6، ص 156ـ157). بیلونی از کودکی به حفظ قرآن همت گماشت و علم قراآت را فراگرفت . در حدیث از شاگردان شیخ احمد طویل حلبی ، معروف به ابن الطویل ، محدث و صوفی شافعی ، بود و از وی اجازه دریافت کرد (همان ، ج 6، ص 157؛ محبی ، همانجا). در 957، با نامه از علمای دمشق و قاهره ، درخواست اجازه کرد که در پاسخ وی ، علاءبن عمادّالدین دمشقی ، کمال محمدبن ابوالوفا معروف به ابن موقع ، شیخ ناصرالدّین طبلاوی و چند تن دیگر به او اجازه دادند (طبّاخ ، همانجا). همچنین

در 963، در دمشق از محمدبن بلبان اجازه دریافت کرد. در 964 به قصد حج به حجاز رفت و عالم بزرگ حجاز، احمدبن حجر هیتمی ، به او اجازة فتوا و تدریس داد (محبی ، همانجا؛ طبّاخ ، ج 6، ص 162). سپس به حلب بازگشت و در آنجا از استادش ، رضی الدین ابن حنبلی ، لغت شناس و شاعر و فقیه حنفی ، اکرام و احترام دید و در زمان حیات همین استاد به تدریس پرداخت . نخست در جامع حلب متولّی آموزش قرآن و سپس مدرس مدرسة شدّادیّه شد و پس از درگذشت عمویش امام مسجد حجازیّه گردید (طبّاخ ، ج 6، ص 158). وی در دوران تدریس ، شاگردان بسیاری پرورش داد؛ از جملة آنان نجم الدّین غزّی است که در تاریخ خود (ج 3، ص 42) از استادش بیلونی به وفور علم و زهد و تقوای بسیار یاد کرده و او را حافظ قرآن و در ادبیات ، منطق ، هیئت و فقه و اصول و معارف صوفیّه بی نظیر خوانده است . بیلونی پس از مدتی از تدریس کناره گرفت ، عزلت اختیار کرد و به تهذیب نفس پرداخت . در این مدت ، جز بضرورت از خانه خارج نمی شد، ازینرو مقبولیت بیشتری نزد مردم یافت و به صلاح و پارسایی موصوف شد. وی در اواخر عمر، به ضعف چشم و گوش مبتلا شد و از آن پس تنها به تلاوت قرآن می پرداخت (محبی ، ج 4، ص 321؛ طبّاخ ، ج 6، ص 162). در 1007، به قصد حج به دمشق رفت و مدتی در آنجا بود، سپس راهی مصر شد و در همان سال در مصر درگذشت (محبی ، همانجا). از بیلونی اثری باقی نمانده ، اما نمونه هایی از احادیث مسلسل و اشعار او در منابع آمده است (طباخ ، ج 6، ص 159ـ161؛
محبی ، ج 4، ص 321ـ 322).


منابع :
(1) محمد راغب طباخ ، اعلام النّبلاء بتاریخ حلب الشّهباء ، چاپ محمد کمال ، حلب 1408ـ1409/1988ـ1989؛
(2) محمدبن محمد غزّی ، الکواکب السائرة باعیان المئة العاشرة ، چاپ جبرائیل سلیمان جبور، بیروت 1979؛
(3) محمدامین بن فضل الله محبی ، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر ، بیروت ( بی تا. ) .

/ عبدالله کیانی فرید/



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2522
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست