responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2448

 

بیرگِه (یا بیرگی ، گاهی بِرکی یا بِرگی یا بیرکی )، شهرکی در آسیای صغیر غربی و مرکز ناحیه ای وابسته به قضای ( = ایلچه : شهرستان ) اودَمِش در ولایت ( = ایل : استان ) ازمیر. این شهرک در دامنة بُزداغی (به ارتفاع 157 ، 2 متر) و درة مَنْدَرَس کوچک ، در 365 متری سطح دریا قرار دارد. در قدیم ، دیوس ایرون از نواحی لیدی در همین نقطه بوده است . این شهر را رومیان شرقی با نام خریستوپولیس و بعدها پورگیون می شناختند. بین سالهای 589 و 596/1193 و 1199 به مرتبة سر اسقف نشینی ارتقا داده شد و بدینسان ، از نظارت کلیسای اِفِسوس رهایی یافت ؛ اما یک بار دیگر در 789/1387 به صورت اسقف نشین تابع افسوس درآمد. کاتالونیاییها در زمان فرمانروایی روژه دوفلور ترکها را عقب نشاندند و شهر را غارت کردند. سپس بیرگه به دست بیگهای ترک آیدین که در آغاز قرن هشتم / چهاردهم در حوزة اژه حکومت تشکیل داده بودند، افتاد. امرای آیدین در این ناحیه بناهایی چون مسجد، مدرسه و مقبره ساختند که اولوجامع (مسجد بزرگ ) از آن جمله است (علی جواد، ج 1، ص 169؛ سامی ، ج 2، ص 1285) و هنوز در شهر باقی است . محمدبن آیدین بیگ ، بنیانگذار خاندان آیدین ، در کتیبة این مسجد که به فرمان او بنا شده ، می نویسد در 707 این شهر را تصرف کرده است ( رجوع کنید به کوپریلی ، ج 2، ص 422). عیسی بیگ اول ، از امرای آیدین ، در 793 بیرگه را به عثمانیان واگذار کرد و از آن پس ، این شهر ـ جز مدت کوتاهی که امرای آیدین به یاری تیمور یک بار دیگر بر آن مسلط شدند ـ در اختیار آنها باقی ماند. در فاصلة قرنهای نهم تا یازدهم ، بیرگه مرکز فرهنگی بود. حاجی پاشا که طبیبی بنام بود و محمد افندی معروف به برگوی * در این شهر پرورش یافته اند (سامی ، همانجا؛ علی جواد، همانجا). اولیا چلبی (ج 9، ص 173ـ177) در نیمة دوم قرن یازدهم و تکسیه در نیمة دوم قرن سیزدهم / نوزدهم از این شهر سخن گفته اند. میان سالهای 1339تا 1341/ 1920ـ 1922، در خلال جنگهای یونانیان و ترکها در غرب آسیای صغیر، این شهر آسیب فراوان دید.

( جمعیت بیرگه در 1369 ش /1990، 225 ، 7 تن بوده است . در این شهر بناهای تاریخیِ دارای ارزش هنری از جمله مساجد درویش آغا، قرااوغلی ، قورشونلی و بنای طاهربیگ باقی مانده است ( د.ا.د.ترک ، ذیل «بیرگی ») ) .


منابع :
(1) ابن بطوطه ، تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار ، المعروفة برحلة ابن بطوطه ، چاپ دفرمری و سانگینتی ، پاریس 1853ـ1859، ج 2، ص 295 به بعد؛
(2) ابن فضل الله عمری ، مسالک الابصار فی ممالک الامصار ، چاپ تشنر، ج 1، لایپزیگ 1929، ص 45 به بعد؛
(3) محمد ظلی بن درویش اولیاچلبی ، سیاحتنامه ، ج 9، استانبول 1935، ص 173 به بعد؛
(4) علی جواد، ممالک عثمانیه نک تاریخ و جغرافیا لغاتی ، استانبول 1313ـ1317، ج 1، ص 169؛
(5) شمس الدین سامی ، قاموس الاعلام ، چاپ مهران ، استانبول 1306ـ1316/ 1889ـ1898، ج 2، ص 1285؛
(6) محمد فؤاد کوپریلی ، «آیدین اوغوللاری تاریخنه عائد»، در ترکیات مجموعه سی ، ج 2، استانبول 1928؛


(7) Himmet Akin , Aydin Ogullari hakk nda bir Arasrma , Istanbul 1946, 104 ff.;
(8) V. Cuinet, La Turquie d'Asie , III, Paris 1894, 516ff.;
(9) Dukas, Bonn 1834, J. Keil and A. von Premerstein, Bericht uber eine dritte Reise in Lydien , Vienna 1914, 62 ff.;
(10) P. Lemerle, L'ـmirat d'Aydin, Byzance et l'Occident: recherches sur "La geste d'Umur pacha" , Paris 1957, 21 ff., 258, index;
(11) Pachmeres Bonn 1835, II, 436;
(12) August Friedrich von Pauly, Paulys Real- Encyclopadie der classischen Altertumswissenschaft , ed. G. Wissowa, W. Kroll, and K. Mittelhaus, Stuttgart 1894- 1970, Munich 1973-1974, vol. II/I, s.v. "Christopolis", col. 2452, vol. III/I, s.v. "Dios Hieron", cols. 1083-1084;
(13) R. M. Riefsthal, Turkish architecture in southwestern , Cambridge (Mass.) 1931, I, 24-32, II, 102-106 (inscriptions, ed. P. Wittek);
(14) F. Taeschner, Das anatolische Wegeneiz nach osmanischen Quellen , Leipzig 1936, I, 176, II, 39;
(15) [ TDVIA , s.v. "Birgi" (by Feridun Emecen)];
(16) W. Tomaschek, Zur historischen Topographie von Kleinasien im Mittelalter , Vienn1891, I, 34, 91;
(17) I. H. Uzuncarsíl , Kitabeler (Anadolu Tدrk Tarihi Vesikalar i ndan Ikinci Kitap) , Istanbul 1929, 105 ff.;
A. Wachter, Der Verfall des

(18) Griechentums in Kleinasien im XIV. Jahrhundert , Leipzig 190341-44.

(19) / و. پَری ( د. اسلام )؛
با اضافاتی از ( د. ا. ترک ) /

اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2448
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست