بیبان (دروازه ها) ، گذرگاههای تنگی در عرض رشته ای از کوههای اطلس کوچک ـ به موازات کوههای جُرجُرَه ، در جنوب زمینهای پست وادی «ساحل ». فرانسویان نام ترکی این گذرگاهها یعنی دَمیرقاپو (دروازه های آهنین ) را همچنان حفظ کرده اند. جاده و خط آهنِ الجزیره ـ قسَنطینه ( یاقُسْطَنطینه ) هر دو از دروازة بزرگ ، باب الکبیر، می گذرند که وادی شِبَّه آن را پدید آورده است . وادی بوکْتون دروازة کوچک یا باب الصغیر را در 5ر3 کیلومتر به سمت شرق قطع می کند، و این تنگترین گذرگاه است . از قرن دهم به

بعد سربازان ترک که میان الجزیره و قسنطینه رفت و آمد می کردند، از این «دروازه ها»، که جزو شبکة جاده های رومی و مسیرهای مسلمانان نبود، عبور می کردند، اما مجبوربه پرداخت باج به سکنة خشن بومی بودند تا به آنها اجازة گذشتن از منطقه را، بدون ایجاد مزاحمت بدهند. در 19

شوال 1255/ 28 اکتبر 1839 یک ستون هشت هزار نفریِ فرانسوی به فرماندهی مارشال واله ، حکمران الجزایر، که دوکِ اورلئان نیز آنها را همراهی می کرد، از باب الصغیر بدون مزاحمت عبور کرد؛ چون قبایل کوهستانیِ مجاور، با کمک مُقْرانی ، که باش آغای شهر مجّانه و طرفدار سیاستهای فرانسه بود، خراج معمول را دریافت کرده بودند.

این لشکرکشی که به «دروازه های آهنین » معروف شد، به عنوان یک شاهکار درخشان نظامی جشن گرفته شد، اما منجر به قطع نهایی روابطِ فرانسویان و عبدالقادر شد، زیرا عبدالقادر آن را نقض پیمان تفنه ( مورخ 24صفر 1253/ 30مه 1837 که حدود اراضی دولت فرانسه و عبدالقادر الجزایری را تعیین کرد ) تلقی نمود.

جغرافی دانان نام بیبان را برای تمام رشته کوههای تاقدیسی به کار برده اند که عرض دروازه های آهنین را قطع می کند و با ارتفاعی بین 000 ، 1 تا 400 ، 1 متر از اُمال تا گرگور (لافایِت ) ادامه می یابد و زمینهای پست وادی «ساحل » و دره های ریزابه های بوسِلاّ م را که کم ارتفاع ترند از مجموعه کوههای دارای ساختار پیچیدة اوئه نوغا ، مزیته ، و متنن

و از حوزة برج بواَره ریج جدا می کند. این کوهها با سنگهای آهک ، آهک رُس دار و خاک رُسِ شیستی خیلی حاصلخیز نیستند. رشتة بیبان تا حدودی با درختهای کاج حلبی پوشیده شده است . جمعیت آن در غرب از قبایل عرب ، و در مرکز از قبایل بربری زبان تشکیل می شود و در شرق این ناحیه ، مرزجنوبی منطقه ای را تشکیل می دهد که به لهجة بربریِ کبیلیه (قبائلیه ) صحبت می کنند ( رجوع کنید به عبدالقادرِ الجزایری * ، الجزایر * ، اطلس * ، قبائلیه * ).

/ ژ. ایور ـ ( ژ. دپوا ) ، ( د. اسلام ) /