responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2314

 

بیات ، مصطفی قلی ، ملقب به صمصام الملک ، سیاستمدار و بانی کشاورزی نوین ایران . وی فرزند حاج عباسقلی خان سهم الملک ، مالک عمده و نمایندة مجلس ، بود. در 1267 ش در سلطان آباد (اراک ) متولد شد. تحصیلات معمول زمان را نزد معلمان خصوصی فراگرفت . سپس به روسیه رفت و در رشتة کشاورزی ادامة تحصیل داد. پس از خاتمة تحصیلات به ایران بازگشت و به کار کشاورزی پرداخت . در 1296 ش مجدداً به اروپا رفت و در فرانسه به مدرسة فلاحتی وارد شد. پس از چهار سال تحصیل به ایران بازگشت و به استخدام وزارت فوائد عامه و تجارت درآمد.

در شهریور 1303، سردار سپه رضاخان ، رئیس الوزرا، در کابینة خود تغییراتی داد و سردار معظم خراسانی (عبدالحسین تیمورتاش ) را به وزارت فوائد عامه و تجارت منصوب کرد و او نیز مصطفی قلی بیات را به معاونت خویش برگزید (قاسمی ، ص 787؛ عاقلی ، فرهنگ رجال ، ذیل مادّه ). در اردیبهشت 1306 نیز که حسین علاء به وزارت فوائد عامه رسید، مصطفی قلی بیات را به معاونت خویش برگزید (عاقلی ، روزشمار تاریخ ایران ، ج 1، ص 221ـ222). وزارت فوائد عامه و تجارت در 16 فروردین 1309 منحل گردید و به جای آن دو وزارتخانة اقتصاد ملی و طرق و شوارع تشکیل شد. محمدعلی فروغی ، ذکاءالملک ، به وزارت اقتصاد ملی تعیین گردید و بلافاصله مصطفی قلی بیات را به معاونت خویش انتخاب کرد (همان ، ج 1، ص 251).

در دی 1309، مهدیقلی هدایت ، رئیس الوزرا، در کابینة خود تغییراتی داد. در این تغییرات مصطفی قلی بیات نیز تغییر سمت داد و به معاونت وزارت کشور تعیین شد. در شهریور 1312 مهدیقلی هدایت از رئیس الوزرایی کناره گیری کرد و محمدعلی فروغی ، وزیر امورخارجه ، به نخست وزیری منصوب شد. وی مصطفی قلی بیات را به ریاست ادارة کل فلاحت و ادارة کل صناعت منصوب کرد. در آذر 1314 که محمودجم به نخست وزیری منصوب شد، مصطفی قلی بیات در ریاست ادارة کل فلاحت ابقا شد (همان ، ج 1، ص 257ـ 258، 273، 291؛ همو، فرهنگ رجال ، همانجا؛ اطلاعات ،ص 1). وی در 1316 ش درگذشت .

بیات از بنیانگذاران کشاورزی نوین ایران و مؤسس دانشکدة کشاورزی کرج بود. همچنین وی نخستین دبیرستان پسرانة اراک را تأسیس کرد که صمصامیه نام گرفت . در 1326 ش به پاس خدمات مصطفی قلی بیات ، مجسمة نیم تنة او در باغ کشاورزی کرج نصب شد (دانشگاه تهران ، ج 1، ش 12، ص 17، ج 2، ش 1، ص 5؛ عاقلی ، فرهنگ رجال ، همانجا؛ صفائی ، ص 5).


منابع :
(1) اطلاعات ، سال 8 ، ش 1999، 26 شهریور 1312؛
(2) دانشگاه تهران ، خبرهای دانشگاه ، ج 1، ش 12 (شهریور 1326)، ج 2، ش 1 (مهر 1326)؛
(3) ابراهیم صفائی ، رهبران مشروطه و نخست وزیران ، دورة سوم ، بیوگرافی پنجاه و چهارم : مرتضی قلی بیات ، تهران 1348 ش ؛
(4) باقر عاقلی ، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی ، تهران 1376 ش ؛
(5) همو، فرهنگ رجال و مشاهیر معاصر ایران (زیر چاپ )؛
(6) ابوالفضل قاسمی ، «سیاستمداران ایران در اسناد محرمانة وزارت خارجة بریتانیا»، آینده ، ج 15، ش 10ـ12 (دی ـ اسفند 1368).

/ باقر عاقلی /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2314
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست