responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2224

 

بهجت افندی ، بهلول ، فقیه ، مورخ و فیلسوف قرن سیزدهم و چهاردهم . به گفتة خود او، نسبش به ابوایّوب انصاری صحابی مشهور می رسد. در 1288، در زنگی زور، از نواحی قره باغ ارمنستان ، متولد شد؛ در همانجا به تحصیل علم پرداخت ، نزد پدر خود، قاضی محمد سعادت ، و شیخ نجیب الله زنگی زوری فقه آموخت ؛ علوم عقلی را نزد شیخ محمد قاضی زاده تحصیل کرد، و در عرفان و طریقت شاگرد سراج الدین نقشبندی بود. بهجت افندی سفرهایی به بلاد مختلف ، از جمله استانبول ، مصر، بغداد، ایران و بخارا کرد. هرچند زمان این سفرها و قصد وی از سفرها بر ما معلوم نیست ، همین قدر می دانیم که وی در استانبول از شیخ الاسلام آنجا سیدابوالهدی صیّادی رفاعی ، و نیز از پدر خود اجازة روایت اخذ کرده است (بهجت افندی ، مقدمة نجفی مرعشی ، ص 18ـ19). وی پس از پایان تحصیلات در زنگی زور، به قضاوت و تدریس و تألیف پرداخت و کسان زیادی از محضر درس او استفادة علمی کردند (همان ، ص 73).

او عالمی آزاداندیش بود و ازینرو از مذهب قبلی خود که حنفی بود برگشت و به مذهب شافعی گروید. تألیفات او نیز دلیل بر آزاداندیشی اوست . آیت الله شهاب الدین مرعشی ، مرجع تقلید معاصر شیعه (متوفی 1369 ش ) با وی در همدان و تبریز ملاقات کرده ، و او را در مناظرات توانا می دانست ، و لذا به درخواست بهجت افندی ، اجازة روایت کتب اخبار شیعه را به او داد، و خود از وی اجازة مفصّلی برای روایت کتابهای حدیث عامّه دریافت کرد (همان ، مقدمة نجفی مرعشی ، ص 18). مهمترین نوشتة بهجت افندی ، تشریح و محاکمه در تاریخ آل محمد است که به «تاریخ آل محمد» هم معروف است . علامه امینی (ج 1، ص 149) این کتاب را از «حسنات دهر» شمرده است . اصل این کتاب به زبان ترکی است که میرزامهدی ادیب تبریزی به فارسی برگردانده و سپس میرزاعلی قمشه ای به عربی ترجمه کرده است (آقابزرگ طهرانی ، ج 3، ص 213). ترجمة فارسی این کتاب با مقدّمه و تعلیقات سیدمحمود طالقانی * (متوفی 1358 ش ) مکرّراً چاپ شده است . آثار دیگر او عبارت اند از: کتاب مأة یوم یا صد روز در گزارش جنگ صفّین ؛ کتاب حُجربن عدی ، در زندگی و شهادت حجر به صورت منظوم ؛ آثار آذربایجان دارای بخشهای ادبی ، تاریخی و جغرافیایی . رسالة دیگر او در ذکر افرادی از علمای عامه است که قضیة سوزاندن درِ خانة حضرت زهرا سلام الله علیها را روایت کرده اند (این رساله را به خواهش آیت الله مرعشی نوشت )؛ رساله ای در اعراب کلمة توحید ؛ کتابی در شرح مسلک دموکراسی و مسالک دیگر؛ حاشیه بر تفسیر بیضاوی ؛ الودود و النقود در مناظرات ؛ رساله در طریقت نقشبندی . بهجت افندی در 1350 درگذشت ، ولی بنابر نقل برخی ، وی را به قتل رساندند (بهجت افندی ، مقدمة نجفی مرعشی ، ص 19؛ امینی ، همانجا).


منابع :
(1) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی ، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی ، بیروت 1403 /1983؛
(2) عبدالحسین امینی ، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ، ج 1، بیروت 1387/1967؛
(3) بهلول بهجت افندی ، تشریح و محاکمه در تاریخ آل محمد علیهم السلام ، ترجمة میرزامهدی ادیب ، تهران ( 1361 ش ) .

/ داود الهامی /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2224
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست