responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2191

 

بهاروند ، یکی از سه ایل مستقل ایلات دِرْکَوَن (دیرْکَوَند) از منطقة بالاگریوة لرستان . قلمرو این سه ایل ، قلاوند، میر و بهاروند از دشت کرگاه در حومة خرم آباد تا جادة اندیمشک ـ دهلران گسترش یافته است (رجوع کنید به امان اللهی بهاروند، 1370 ش ، ص 149ـ154).

نام ایل بهاروند، از نام بهار، نیای دوازدهم و بانی ایل ، مشتق شده است . پسوند «وند» نشانة پیوند نَسَبی اعضای ایل و بانی آن است و بهاروند به کسانی اطلاق می شده که از نسل بهار بوده و هستة اساسی ایل را تشکیل می داده اند، اما گروههای متعددی از دیگر تیره ها و ایلات نیز به بهاروندها پیوسته اند که از نسل بهار نیستند. بهاروندها به گویش لُری ، که منشعب از پارسی میانه است ، گفتگو می کنند (امان اللهی بهاروند و تکستن )، و پیرو مذهب شیعه اند.

ایل بهاروند از دو شعبة مراد علیوند (مرالّی ون ) و کرد علیوند تشکیل شده که نام این دو شعبه از نام پسران بهار یعنی مرالّی (مرادعلی ) و کُردلّی (کرد علی ) مشتق گردیده است . این دو نفر حدود 350 سال پیش می زیسته اند. شعبة کرد علیوند حدود یک قرن پیش جدا شده و به صورت ایلی مستقل درآمده است . اکنون نام مراد علیوند هم رایج نیست بلکه اخلاف او به بهاروند معروف شده اند ولی نام کرد علیوندها تغییر نکرده است .

شعبة مراد علیوند از یازده تیره تشکیل شده که از آن جمله اند: وَلّی ، باوَک (بابک )، اَمُالله (امان الله )، جائر، مَئْسَی (محمد حسین ). این پنج تیره را چون از نسل کِیوُاند، رویهمرفته پنج تیرة کیو می نامند. تیره های دیگر عبارت اند از: داویت وَن (داودوند) شیرولّی وند، گنجعلی وند، برجعلی وند، حیدروند و کوکانی . افزون بر این ، تیره ها و گروههای متعددی از دیگر ایلات و تیره ها به دلایل و در زمانهای متفاوت ، به مراد علیوندها ملحق شده اند، از جمله سیردی ، سایتاروند، سادات ، رشنو، بیرانوند * ، قلاوند، سگوَند، دلفان ، نوکرامراء، کرنوکر، مُمصارم ، گله دار، تیلاوی (طولابی )، زینی وند، بابایی ، کوشکی ، چوتاشی (چوب تراش )، مال زری ، بازگیر و بالاخره خنیاگران (لوتیها).

سرزمین مراد علیوند شامل دو منطقة سردسیری و گرمسیری است . منطقة سردسیری شامل قسمت زیادی از دشت کرگاه (حومة خرم آباد)، و مناطق کوهستانی دری نسو ، کوه هشتاد پهلو، خارزار، کل والیخانی ، سیوک ، و بَوِه است . اما منطقة گرمسیری مراد علیوند تقریباً در 120 کیلومتری جنوب منطقة سردسیری سرزمین وسیعی است که از شمال به کوه چَناره و کیالان ، از مغرب به رود کرخه ، از جنوب به جادة اندیمشک ـ دهلران ، و از جنوب شرقی به اندیمشک محدود است . سد عظیم کرخه در این منطقه قرار دارد. ایل بهاروند قسمتهایی از این اراضی را در دورة پهلوی و به علت دخالت مأموران دولت از دست داد.

شعبة کرد علیوند از نسل دو فرزند کردعلی به نامهای مرتضی و نظرعلی اند، که از نسل اولی تیره های محمد میرزا (ممیرزا)، شاپور، شیری ، بهروم (بهرام )، و مَمْجو (مَمْجان ) و صیفور، و از نسل دومی فقط یک تیره به نام نظرعلی پدید آمده اند. در گذشته ، گروههایی از دیگر تیره ها و طوایف از جمله بهزادوند، مهکی ، دلفان ، رشنو، گوکانی ، بیرانوند به کردعلیوندها پیوسته اند.

سرزمین کردعلیوند از سه منطقة سردسیری ، میانکوه و گرمسیر تشکیل شده است . نخست ، منطقة سردسیری کردعلیوندها همان دشت کرگاه بود، اما پس از استقرار خاندان پهلوی و دخالت ارتش در لرستان ، کردعلیوندها این منطقه را ترک کردند و به تلّ، در چند فرسنگی کرگاه ، رفتند. منطقة میانکوه شامل قسمتی از طایی ، درّکی و دامنه های شرقی کوه کیالان است ؛ اما منطقة گرمسیری بین کوه کیالان و کبیرکوه قرار دارد و شامل مناطقی چون چم گز، کُناربلّی ، چهار بیشه ، و پاعلم است .

بهاروندها (کرد علیوند و مراد علیوند) در 150 سال گذشته نقش مهمی در منطقة بالاگریوه داشته اند. از سران این ایل ، بویژه شیرمحمدخان کردعلیوند و حسین خان مرادعلیوند، در درگیریهای بین ایلات و ارتش در زمان قشون کشیهای رضاشاه فعال بودند، اما تاکنون اطلاعات آن در هیچ منبعی منعکس نشده است .

متأسفانه آمار دقیقی از جمعیت این ایل در دست نیست . آرنولد ویلسُن که در 1290 ش / 1911 مهمان رؤسای این ایل بوده و همراه آنها از دزفول به خرم آباد سفر کرده ، جمعیت شعبة مراد علیوند (مرالّی ون ) را بالغ بر یک هزار خانوار ذکر کرده است (ص 19). جمعیت شعبة کرد علیوند (کُردَلی وَن ) که ویلسن آماری از آنها ارائه نکرده ، در آن زمان نیز حدود یکهزار خانوار بوده است . بنابراین ، جمعیت ایل بهاروند در 1290 ش /1911 بالغ بر دو هزار خانوار و اگر متوسط هر خانوار را پنج نفر در نظر بگیریم ، تقریباً ده هزار تن بوده است . براساس دومین آمار که رزم آرا در 1312 ش تهیه کرده جمعیت بهاروند بالغ بر 850 ، 4 خانوار بوده است (ص 231). باید گفت : چون در آن زمان طایفة رشنو وابسته به ایل بهاروند (شعبة کرد علیوند) بوده ، رزم آرا آنها را جزو این ایل قلمداد کرده است . بنابراین ، با کاستن یکهزار خانوار رشنو از این آمار، جمعیت بهاروند، بالغ بر 850 ، 3 خانوار یا تقریباً 000 ، 20 تن بوده است . از 1312 ش تاکنون ، ایل بهاروند سرشماری نشده است .


منابع :
(1) سیسیل جان ادموندز، یادداشتهائی دربارة لرستان ، در دو سفرنامه دربارة لرستان ، ترجمة سکندر امان اللهی بهاروند و لیلی بختیار، تهران 1362 ش ؛
(2) سکندر امان اللهی بهاروند، قوم لُر: پژوهشی دربارة پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لُرها در ایران ، تهران 1370 ش ؛
(3) همو، «نظام اجتماعی سیاسی ایل بهاروند و تحولات آن »، در مجموعة کتاب آگاه : ایلات و عشایر ، تهران 1362 ش ، ص 103ـ129؛
(4) جغرافیای لرستان : پیشکوه و پشتکوه ، چاپ سکندر امان اللهی بهاروند، خرم آباد 1370 ش ؛
(5) علی رزم آرا، جغرافیای نظامی ایران : لرستان ، تهران 1320 ش ؛


(6) Sekandar Amanolahi Baharvand, "Baharvans: the former pastoralists of Iran", Ph.D. dissertation, Rice University, Houston, Texas 1974;
(7) Sekandar Amanolahi Baharvand and Thackston, Tales from Luristan , Harvard 1986;
(8) A. T. Wilson, Military report on S.W. Persia , Simla, India 1912.

/ سکندر امان اللهی بهاروند /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 2191
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست