بهادر یارجنگ ، سخنور، مبلّغ مذهبی و مبارز مسلمان هندی سدة سیزدهم و چهاردهم . نام وی محمد بهادرخان بود. میرعثمان علی خان (1265ـ1346 ش / 1886ـ1967) آخرین حکمران حکومت آصفیه حیدرآباد وی را بهادر یارجنگ و عامة مردم او را قائد ملت خطاب می کردند. او در 27 ذیقعدة 1322/ سوم فوریة 1905 در شهر حیدرآباد متولد شد. از خانواده ای متمول و ملک دار وجدّش از قبیلة سدوزایی پشتوها بود که در زمان حملة احمدشاه دُرّانی به هند آمد و ابتدا در دارالحکومة جی پور و سپس در اواسط قرن چهاردهم / اواسط قرن بیستم در حیدرآباد اقامت گزید. بهادرخان به آموختن علوم اسلامی ، تاریخ و سیره علاقه مند بود، و در کنار آن به یادگیری فنون اجدادیش ، از جمله سپاهیگری ، پرداخت . او استعداد فراوانی در خطابه گویی داشت ، به طوری که از مشهورترین سخنوران گردید. هدف اصلی زندگیش تبلیغ و ترویج اسلام بود. تقریباً بیست هزار غیرمسلمان را به دین اسلام درآورد. وی از پیروان علامه محمد اقبال * بود و در تشریح و تفسیر افکار و اشعار اقبال کوشش می کرد. برای سامان بخشیدن به اوضاع مسلمانان سازمانی سیاسی به نام «مجلس اتحادالمسلمین » (تأسیس محمود نوازخان در 1306 ش /1927) را در 1316 ش / 1937 مجدداً فعال کرد. فعالیت این سازمان بیشتر برای بالا بردن شعور ملّی و سیاسی مسلمانان بود. بهادرخان برای برقراری پیوند میان مسلمانان حیدرآباد و بقیة مسلمانان هندوستان به سازمان سیاسی مسلمانان هند به نام «کل هند مسلم لیگ » (مسلم لیگ سراسری هند) پیوست و در 1320 ش /1941 شاخه ای از آن را در حیدرآباد تأسیس کرد، و خود رئیس یا سرپرست آن شد.

وی از پیشتازان جنبش مسلم لیگ و رفیق و یاور محمدعلی جناح * بود و در جنبش تشکیل پاکستان فعالانه شرکت داشت . او در 4 تیر 1323/ 25 ژوئن 1944 زمانی که این جنبش به اوج خود رسیده بود وفات یافت . محمدعلی جناح وفات او را ضایعه ای جبران ناپذیر برای عامة مسلمانان بخصوص مردم مسلمان هند تعبیر کرد. او علاوه بر تبحر در فن خطابه اشعاری نیز با تخلّص «خلق » سروده است . بخشهایی از سخنرانیها و نوشته های وی ، پس از مرگش ، به چاپ رسید.

---

منابع :
(1) شبر حاتمی ، تاریخ مجلس اتحاد المسلمین ، حیدرآباد 1941؛
(2) بدر شکیب ، حیدرآباد کاعروج و زوال ، کراچی 1964؛
(3) غلام محمد، حیات بهادر یارجنگ ، کراچی 1974؛
(4) محمد احمدخان ، همارا قائد ، حیدرآباد 1945؛
(5) نذیرالدین احمد، سوانح بهادر یارجنگ ، حیدرآباد 1986؛


(6) K. M. Munshi, The end of an era , Bombay 1957.

/ معین الدین عقیل /