بَنارسی ، سیدجعفر ، معروف به حکیم ابوعلی خان از علمای شیعه در هند. وی در 1202 در دهلی به دنیا آمد؛ ادبیات عرب ، فقه و حدیث را نزد علامة فیلسوف میرزا محمد کامل (متوفی 1235)، مؤلف النّزهة الاثنی عشریّة ، و طب را نزد حکیم رضی الدین امروهی آموخت (صدرالافاضل ، ص 69؛ حسنی ، ج 7، ص 17؛ امین ، ج 4، ص 80؛ آقابزرگ طهرانی ، 1404، جزء 2، قسم 1، ص 232ـ233).

بیشتر آثار او در پاسخ به رساله ها و کتب مخالفان شیعه است . کشف الغمام عن تعزیة الامام را در جواز و استحباب تعزیة امام حسین علیه السلام و در پاسخ به کتاب مولوی عبدالحیّ نوشت . پس از آن نیز در پاسخ به ردّیه های مولوی رشیدالدین خان (متوفی 1249) کشف الرَّیْن عن تعزیة الحسین و کشف السّحاب را تألیف کرد (منزوی ، ج 2، ص 1170). آثار دیگر بنارسی عبارت است از: معین الصّادقین (به فارسی )، در ردّ رجوم الشیّاطین ، تألیف فاضل رشید، صاحب شوکة العمریّة و شاگرد عبدالعزیز دهلوی که خود ردّیه ای است بر باب نهم النزهة الاثنی عشریّة ؛ برهان الصادقین در ردّ باب هفتم تحفة اثنی عشریة ؛ تکسیر ( کسر ) الصّنمین (به فارسی )، در ردّ باب دهم تحفة اثنی عشریه ؛ شفاء المسلمین (به فارسی )، در ردّ تبصرة الایمان ِ سلامتعلی بنارسی ؛ و هادی المخالفین ، ردّ بر تحفة المسلمین . تنها اثر مطبوع بنارسی کشف الرّین عن تعزیة الحسین (به فارسی ) است (صدرالافاضل ؛ حسنی ؛ امین ، همانجاها؛ آقابزرگ طهرانی ، 1403، ج 3، ص 97، ج 18، ص 37، ج 21، ص 285؛ همو، 1404، همانجا؛ کشمیری ، ص 427؛ کحاله ، ج 3، ص 135ـ136). وی در 21 صفر 1272 وفات یافت (صدرالافاضل ؛ حسنی ، همانجاها).

---

منابع :
(1) محمد محسن آقابزرگ طهرانی ، الذریعة الی تصانیف الشیعة ، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی ، بیروت 1403/1983؛
(2) همو، طبقات اعلام الشیعة ، جزء 2: الکرام البررة ، مشهد 1404؛
(3) محسن امین ، اعیان الشیعة ، چاپ حسن امین ، بیروت 1403/1983؛
(4) عبدالحی حسنی ، نزهة الخواطر و بهجة المسامع والنواظر ، ج 7، حیدرآباد دکن 1378/1959؛
(5) مرتضی حسین صدرالافاضل ، مطلع الانوار: احوال دانشوران شیعة پاکستان و هند ، ترجمة محمد هاشم ، مشهد 1374 ش ؛
(6) عمررضا کحاله ، معجم المؤلفین ، دمشق 1957ـ1961، چاپ افست بیروت ( بی تا. ) ؛
(7) محمد مهدی کشمیری ، تکملة نجوم السماء ، قم ( تاریخ مقدمه 1397 ) ؛
(8) احمد منزوی ، فهرست مشترک نسخه های خطی فارسی پاکستان ، اسلام آباد 1362ـ1370 ش .

/ محمدهانی ملاّ زاده /