باباجان ، حافظ ، از نستعلیق نویسانِ قرن دهم . پدرش حافظ عبدالعلی تربتی وابسته به دربار سلطان حسین بایْقَرا و برادرش حافظ قاسم خواننده ای مشهور بود (منشی قمی ، ص 101). عود را نیکو می نواخت ، و عنوان «حافظ » ظاهراً به سبب وقوفش بر غنا و موسیقی بود. علاوه بر خط و موسیقی ، در هنر کنده کاری مهارت داشت و شعر نیز می سرود (سام میرزا صفوی ، ص 135). حافظ باباجان معاصر شاه طهماسب صفوی (حک .930ـ984) بود و ظاهراً به دستگاه شاهزادة صفوی بهرام میرزا (متوفی 955) فرزند شاه اسماعیل ، وابستگی داشت ، زیرا در برخی از قطعات ، نام خود را «باباجان بهرامی » نوشته است . وی از شیوة سلطانعلی مشهدی پیروی می کرد و گویا مالک دیلمی (متوفی 969) استاد معروف نستعلیق از او تعلیم گرفته است . دو قطعه از آثار او در مُرَقَّع بهرام میرزا صفوی در کتابخانة اوقاف استانبول موجود است ، یکی با رقم «کاتبها حافظ باباجان » و دیگری «کتبه العبد باباجان بهرامی » (بیانی ، ج 1، ص 83-84). تاریخ درگذشت حافظ باباجان در تحفة سامی (ص 136) 944 و در تذکرة خوشنویسان (ص 71) 950 ضبط شده است .

---

منابع :
(1) مهدی بیانی ، احوال و آثار خوشنویسان ، تهران 1363 ش ؛
(2) سام میرزا صفوی ، تذکرة تحفة سامی ، چاپ رکن الدّین همایونفرخ ، ( تهران بی تا. ) ؛
(3) هدایت اللّه سپهر، تذکرة خوشنویسان ، ( تهران بی تا. ) ؛
(4) احمدبن حسین منشی قمی ، گلستان هنر ، چاپ احمد سهیلی خوانساری ، تهران 1366 ش .

/منوچهر قدسی /