responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 1569

 

بُقُوم (مفرد آن بَقْمی ) ، قبیله ای در غرب عربستان که برحسب روایات نسبشان به أَزْد * می رسد. اگر چه از قبایل حجاز به شمار رفته اند، جولانگاهشان سرزمینهایی در مشرق طائف و در جوار دشتهای حَرَّة حَضن و حرّة البقوم است که پوشیده از گدازه های آتشفشانی اند. در این ناحیه ، مرزهای حجاز و نجد به وضوح مشخص نیست . جمعیت این قبیله را نزدیک به ده هزار نفر برآورد کرده اند که تقریباً نیمی ازآنان حرانشین اند. بیشتر افراد قبیله ، دست کم از چندین قرن پیش ، در ناحیة وادی تُرَبة (یا:تَرَبة ) با شیوه های کشت معمول در واحه به کشاورزی اشتغال دارند. شهر تُربه (در ْ21 و ¨ 14 عرض شمالی و ْ41 و ¨ 37 طول شرقی ) محلّ اصلی تجمع آنهاست . قبیلة بقوم به دو شاخة مَحامید و آلِ وازع تقسیم شده است .

در آغاز جنبش وهّابیان ، بقومیان از شریف غالب ، که با نجد در مبارزه بود، هواداری می کردند. از 1228 در مقابل هجوم سپاهیان محمد علی ، والی عثمانی مصر، به دفاع از سرزمین خویش برخاستند. در این نبردها زنی به نام غالیه از خود دلاوری بیمانندی نشان داد. قبیلة بقوم عاقبت تسلیم شد و شهر تربه در 1230 به اشغال دشمن در آمد. در آغاز قرن حاضر، بعضی از افراد قبیله به عبدالعزیزبن سعود و بعضی به شریف حسین اظهار وفاداری کردند، به این معنی که شاخة محامید به ولایت شریف حسین گردن نهاده و آل وازع به هواداری از ابن سعود جنگیدند. در 1337، پس از پیروزی ابن سعود در تربه ، طایفة محامید به اطاعت او درآمدند؛ نیز برخی از خاندانهای دو شاخة بقوم در جنگهایی که ابن سعود بعدها در نواحی غربی عربستان به راه انداخت ، شرکت جستند. در 1338ش ، حسین بن مُحیی شیخ طایفه محامید و محمدبن غَنّام شیخ آل وازع بودند.


منابع :
(1) حسین بن غنّام ، روضة الافکار والافهام ، بمبئی ( بی تا. ) ؛
(2) احمد زینی دحلان ، خلاصة الکلام ، قاهره 1887؛
(3) عمررضا کحاله ، معجم قبایل العرب القدیمة والحدیثة ، دمشق 1949؛


J. L. Burckhardt, Notes on the Bedouins and Wahabys, London 1831;
M. v. Oppenheim and W. Caskel, Die Beduinen, , Wiesbaden 1952;
H. St. J. Philby, Arabian Highlands, Ithaca 1952.

/ ف . س . ویدال ( د. اسلام ) /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 1569
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست