بِشْر ، به محل و میدان جنگی گفته شده است که در

73، میان سُلَیم و تَغْلِب ، دو قبیلة عرب ، در مشرقِ شام

رخ داد. در 12 خالدبن ولید نیز بر سر راهش از عراق به

شام در این محل بر بنی تغلب تاخته بود (طبری ، سلسلة اول ، ص 2068، 2072ـ2073). یاقوت (ج 1، ص 631) این مکان

را به صورت رشته تپه هایی وصف کرده که از عُرض در

نزدیکی تَدمُر (پالمیر) تا فرات امتداد دارند و همان جبل البِشْری کنونی اند. اما آن جنگ ، به نام نهری که در آن محل جاری

است ، جنگ رَحوب نیز خوانده شده است (همان ، ج 2، ص 768ـ769).

یوم البشر، به روزهایی اطلاق شده است که در زد و خوردهای متعدد این دو قبیله جنگ به اوج خود رسیده بود. در آن زمان ، کشمکشها تا حدی خارج از دایرة رقابتهای قبیله ای میان قیس و کلب جریان داشت . آن دو از قبایل عربِ شمالی شمرده می شدند و علت ظاهری جنگ هم آن بود که بنی سُلیم به



چراگاههای تغلب در جزیره تجاوز می کردند. صلح ناپایداری که برقرار شده بود، براثر هجاهای اخطل ، شاعر تغلبی مسیحی دربار خلفای اموی در دمشق گسیخته شد، زیرا جَحّاف بن حُکَیم که رئیس قبیلة سُلیم بود، از آن اهاجی برآشفت ، سپس دستخطی مجعول فراهم کرد که او را مجازمی ساخت صدقات تغلب و بَکر راتصاحب کند و به این بهانه ، با هزار مرد جنگی از بنی سلیم به راه افتاد. تغلبیان در خیمه گاههای خود، که در ناحیة بشر قرار داشت ، غافلگیر و دستخوش کشتار بنی سُلیم شدند. اخطل را که به علت قبای چرکینش ، برده ای پنداشته بودند، رهاکردند. اما پسرش به قتل رسید. بنی سلیم به بهانة آن که تغلبیان قبلاً زنان سلیم را از دم تیغ گذرانده بودند، به قتل عام زنان تغلب نیز دست زدند.

جحّاف برای رهایی از خشم خلیفه ، عبدالملک ، ناچار شد به سرزمین روم بگریزد، اما چند سال بعد از آنجا بازگشت و چون پذیرفت که خونبهایی معادل 100 هزار درهم به تغلبیان بپردازد، صلح بر قرار شد.

---

منابع :
(1) ابن اثیر، کتاب الکامل ، چاپ تورنبرگ ، لیدن 1851ـ1876، ج 4، ص 261ـ263؛
(2) ابن قتیبه ، کتاب الشعر و الشعراء ، چاپ دخویه ، لیدن 1900، ص 303؛
(3) علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی ، الاغانی ، بولاق 1285، ج 9، ص 57ـ61؛
(4) مَعْمربن المُثَنّی ' ابوعبیدة ، نقائض جریر و الفرزدق ، ج 1، ص 401ـ402، 507ـ509، 899ـ900؛
(5) غیاث بن غوث اخطل ، دیوان ، چاپ صالحانی ، 1905، ص 10 به بعد، 286؛
(6) محمدبن جریر طبری ، تاریخ الرسل و الملوک ، چاپ دخویه ... ( و دیگران ) ، لیدن 1879ـ1901؛
(7) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873؛


(8) Caetani, Chronografia Islamica , IV, 861. R. Dussaud, Topographie historique de la Syrie , Paris 1927, 252, 258, 314;
(9) Lammens, Le chantre des Omiades , Paris 1895, 140-143 (=JA, 1894);
(10) Wellhausen, Das arabische Reich, 129-130 (Eng. trans., 207-208).

/ بازورث ( د. اسلام ) /