responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 1144

 

بُرهانی نیشابوری ، عبدالملک ، از شاعران خراسان در قرن پنجم . امیر معزّی * ، شاعر شهیر، پسر اوست که به پدر فخر کرده و خود را جانشین و وارث مهارت و استادی او شمرده است . امیر معزّی را در آغاز شاعری «پسر برهانی » می نامیدند (نظامی عروضی ، ص 66ـ 68). برهانی در قطعه ای مشهور پسرش را به ملکشاه سلجوقی (حک : 465ـ485) سپرد و خود در آغاز دولت ملکشاه ، به سال 465، در قزوین درگذشت . با توجه به بیتی از امیر معزّی که در آن عمر برهانی را 56 سال دانسته است ، می توان سال تولد او را حدود 409 تخمین زد (معین ، ص 7ـ 8(

برهانی ملک الشعرای دستگاه سلجوقیان ، و معاصر و مداح الب ارسلان (حک : 455ـ465) بود (جاجرمی ، مقدمة قزوینی ، ص کد؛ صفا، ج 2، ص 430). او سبک منوچهری را، در تتبع اشعار عرب و آوردن مضامین تازیِ بسیار در شعر فارسی ، دنبال کرد و امیر معزّی این شیوه را به کمال رساند (معین ، ص 16ـ17).

لامعی گرگانی * ، سوزنی سمرقندی * ، جمالی مهریجردی و عمعق بخارایی * همعصر او بودند (هدایت ، ج 3، ص 1154). از جمله ممدوحان اوی اند: الب ارسلان که تخلّص برهانی احتمالاً مأخوذ از لقب او، برهان امیرالمؤمنین ، است ؛ ملکشاه ؛ کمال الدوله ابورضا فضل الله بن محمد زوزنی ، صاحب دیوان انشاء و اشراف که به احتمال قوی برهانی قصیدة «سلامٌعلی ' دارِ اُمّالکواعب » را در ستایش او سروده و آن یگانه قصیدة کاملی است که از او به جا مانده است ؛ و همچنین عدّه ای از امیران و وزیران (معین ، ص 9ـ11).

از برهانی جز یک قصیده ، که اشتباهاً به منوچهری نسبت داده شده است ، چند بیت از تشبیبِ قصیده ای در مونس الاحرار ، بیت معروفی در توصیة پسرش به ملکشاه ، و یک قصیده که در دیوانهای خطی و چاپی منوچهری به اشتباه وارد شده ، اثر و سرودة دیگری در دست نیست (همان ، ص 17ـ18).


منابع :
(1) محمدبن بدرالدین جاجرمی ، مونس الاحرار فی دقائق الاشعار ، با مقدمة محمد قزوینی ، چاپ میرصالح طبیبی ، ج 1،تهران 1337 ش ؛
(2) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران ، ج 2،تهران 1363 ش ؛
(3) محمد معین ، « برهانی و قصیدة او »، نشریة دانشکده ادبیات تبریز ، سال 1، ش 1 (1327 ش )؛
احمدبن عمر

(4) نظامی ، چهار مقاله ، چاپ محمد معین ، تهران 1333 ش ؛
(5) رضاقلی بن محمدهادی هدایت ، مجمع الفصحا ، چاپ مظاهر مصفا، تهران 1336ـ 1340 ش .

/ میرجلال الدین کزّازی /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 1144
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست