برونشویگ ، روبر، خاورشناس و مورخ فرانسوی . در 6 اکتبر 1901 در بوردو به دنیا آمد، و در دانشسرای عالی پاریس در رشتة زبانهای قدیم (لاتین و یونانی ) تحصیل کرد. در 1922، به تونس رفت و در دبیرستان کارنو به تدریس زبان فرانسه پرداخت و تا 1930 در تونس ماند. همین اقامت هشت ساله ، شناخت بیشتر و علاقه مندی او را به تونس و نیز آشنایی و دوستی وی را با پژوهشگران تونسی ، همچون عبدالوهاب ، موجب شد. بدین ترتیب ، پژوهشهای طولانی او دربارة تاریخ تونس در دورة حفصیان آغاز گردید. او با گردآوری منابع تاریخی و نسخه های خطی و بررسی وتحلیل آنها، نتایج تحقیقاتش را از 1930 بتدریج به صورت مقاله هایی دربارة تاریخ تونس در > مجلة تونسی < و > مجلة افریقایی < منتشر ساخت (تورکی ، ص 6ـ7؛
برونشویگ ، 1988، ج 1، مقدمه ، ص 5) که مقدمات دریافت دو پایان نامة دکتری در ادبیات را برای او فراهم آورد (1936).

برونشویگ در 1932 به الجزیره رفت و در آنجا علاوه بر ادامة تحقیق دربارة تونسِ قرون وسطی ، حوزة مطالعات خود را در مورد «مغرب » گسترش داد و دومقاله دربارة ابن عبدالحَکَم و فَزّان به رشتة تحریر درآورد (تورکی ، ص 7؛
جودائیکا ، ذیل "Brunschvig, Robert" ).وی در 1945، استاد زبان و ادبیات عرب شد، و از 1947استاد تمدن مسلمانان در دانشکدة ادبیات دانشگاه بوردوو از 1955 تا 1968 استاد اسلام شناسی دانشگاه سوربن و از 1965تا1968 نیز رئیس مؤسسة مطالعات اسلامی پاریس بود. برونشویگ در 1953 با همکاری یوزف شاخت ، مجلة > مطالعات اسلامی < را تأسیس کرد و ادارة آن را بر عهده گرفت ( جودائیکا ، همانجا؛
عقیقی ، ج 1، ص 315؛
تورکی ، ص 8 ـ 9). برونشویگ استاد افتخاری دانشگاههای الجزیره ، بوردو و پاریس ، رئیس افتخاری مؤسسة مطالعات اسلامی پاریس ، عضو خارجی فرهنگستان بریتانیایی لندن ، عضو فرهنگستان تاریخ مادرید و فرهنگستان دلینچیِ رم شد، و همچنین نخستین دریافت کنندة نشانِ بین المللی

لوی دلاّ ویدا در مه 1967 بود (تورکی ، ص 9؛
برونشویگ ، 1986، مقدمه ، ص 9(

هر چند برونشویگ بعد از 1983 دست به قلم نبرد، همچنان با علاقه مندی ، مطالعات خود را بویژه در زمینه های مهم اسلام شناسی دنبال می کرد (تورکی ، همانجا). وی در 16 فوریة 1990، بر اثر سکتة قلبی ، درگذشت (همان ، ص 5(. برونشویگ با وجود مطالعات و تحقیقات اسلامی ، صهیونیستی فعال بود که در جنگ جهانی دوم به یهودیان الجزایر کمک بسیار کرد ( جودائیکا ، همانجا).

از برونشویگ آثار متعددی در زمینه های گوناگون ، چون دیدگاههای عمومی ، تاریخ اسلام ، فقه اسلامی ، تاریخ شمال افریقا، زبان ، تفکر مذهبی و...، به صورت کتاب و مقاله ، به جا مانده است :

1) کتاب : > دو سفرنامة چاپ نشده به افریقای شمالی در قرن پانزدهم < (1936) در برگیرندة اطلاعاتی تاریخی دربارة یهودیان (همانجا)؛
> سرزمین بربرهای شرقی دردورة حفصیان از آغاز تا پایان قرن پانزدهم < در دو جلد (1940ـ1947) که این دو اثر، در واقع ، پایان نامه های دکتری او محسوب می شوند. کتاب دوم علایق گستردة برونشویگ و روش او را در تحقیق و کوشش وی را برای جبران کمبود منابع در باب مسائل بنیادی نشان می دهد.او در این اثر، به تحلیل حیات اجتماعی ، اقتصادی و فکری دورة حفصیان پرداخته و از کتب و مدارک بسیاری چون مقدمة ابن خلدون سود جسته و در ضمن آن ، را نقد کرده است . او استفاده از مدارک و مستندات مسیحی و نسخ خطی آنان را نیز از یاد نبرده است (سواژه ، ص 409؛
برونشویگ ، 1988، ج 1، مقدمه ، ص 5 ـ 6؛
دانشنامة ایران و اسلام ، ذیل «ابن خلدون »).

2) مقاله : > شهرنشینی قرون وسطی و فقه اسلامی < (1947)؛
> تونس در قرون وسطای متأخر < (1948)؛
> نظریة کلی دربارة تصدیق در فقه حنفی در قرون وسطی < (1949)؛
> نگاهی به تاریخچة بازارهای مکاره در اسلام < (1953)؛
> ملاحظات انتقادی دربارة لغات قرآن < (1956)؛
> تعبیر شک در فقه < (1956)؛
همکاری در مجموعة مقالات > اصالت و زوال فرهنگی در تاریخ اسلام < (1957، حاصل نشست بوردو در 1956)؛
> نسب مادری در فقه اسلامی < (1958)؛
> ابن رشد به عنوان یک فقیه < (1962؛
سواژه ، ص 134، 139، 141، 144، 145، 201، 403، 408؛
پیرسون ، ص 101). او همچنین در د. اسلام ، چاپ دوم ، مقاله های «عبد» («برده و برده داری * »)، برائت * «عاقله »، «بعل »، ( رجوع کنید به د.ج .اسلام ، ذیل «برائت » و «برده و برده داری ») و «بیّنه » را نوشته است (برونشویگ ، 1976، ج 1، مقدمه ، ص 14؛
برای اطلاع بیشتر، ج 1، مقدمه ، ص 9ـ 15(

---

منابع :
(1) روبر برونشویگ ، تاریخ افریقیّة فی العهد الخَفصی من القرن 13 الی نهایة القرن 15 م .، نقله الی العربیة حَمّادی ساحلی ، بیروت 1988؛
(2) دانشنامة ایران و اسلام ، زیرنظر احسان یارشاطر، تهران 1354ـ 1370 ش ؛
(3) ژان سواژه ، مدخل تاریخ شرق اسلامی ، ترجمة نوش آفرین انصاری (محقق )، تهران 1366 ش ؛
(4) نجیب عقیقی ، المستشرقون ، قاهره 1980ـ1981؛


(5) Robert Brunschvig, ـtudes d'Islamologie , avant-propos et bibliographie de l'auteur par Abdel-Magid Turki, Paris 1976;
(6) idem, ـtudes sur l'Islam classique et l'Afrique du Nord , ed. Abdel-Magid Turki, London 1986;
(7) Encyclopaedia Judaica , Jerusalem 1978-1982, s.v. Brunschvig, Robert" (by David Corcos);
(8) J. D. Pearson, Index Islamicus: 1906-1955 , London 1958;
(9) Adel-Magid Turki, obertBrunschvig (1901-1990)", Studia Islamica , 71 (1990).

/ فیروزه کوهساری /