اماكن --> مكان

اماكن اربع

اماكن اربع [= اماكن تخيير؛ مواضع اربع؛ مواضع تخيير ]: مكانهاى چهارگانه تخيير بين قصر و اتمام نماز براى مسافر.

منظور از اماكن اربع، چهار شهر مكّه، مدينه، كوفه و كربلا است كه مسافر در آنها مخيّر است نمازهاى چهار ركعتى را قصر(--> قصر)يا تمام(--> اتمام)بخواند؛ هر چند نسبت به گستره تخيير در اماكن ياد شده اختلاف وجود دارد. قدر مسلّم از آن، مسجد الحرام، مسجد النّبى صلّى اللّه عليه وآله، مسجد كوفه و حائر(-->حائر)امام حسين عليه السّلام است.(1)البته قول به جواز تخيير در شهر مكّه و مدينه، به مشهور نسبت داده شده است.(2)از اين عنوان در باب صلات بحث كرده‌اند.

قول مشهور ميان فقها، تخيير نمازهاى چهار ركعتى بين قصر و اتمام در اماكن ياد شده است؛ هر چند اتمام افضل است.(3)حكم تخيير اختصاص به نماز دارد وشامل روزه نمى‌شود.(4)تخيير در مكانهاى‌مذكور، استمرارى است. بنابراين، نمازى را كه به نيّت قصر شروع كرده، مى‌تواند چهار ركعتى تمام كند و بالعكس يا مثلا نماز ظهر را قصر و نماز عصر را تمام بخواند.(5)

در سقوط نافله‌هاى ظهر و عصر از مسافر در مكانهاى ياد شده اختلاف است.(6)

هرگاه در يكى از مكانهاى مزبور نماز، قضا(--> قضا)شود، در اينكه شخص در قضاى آن همچون ادا(--> اداء)مخيّر بين قصر و اتمام است يا قصر متعيّن مى‌باشد و يا در صورت به جا آوردن قضاى آن در يكى از اين مكانها بين قصر و اتمام مخيّر است، اختلاف مى‌باشد.(7)

اماكن عمومى

اماكن عمومى: مكانهاى مشترك بين عموم.

اماكن عمومى، مكانهايى‌اند كه ملك

• (1)العروة الوثقى 2/ 164
• (2)مفتاح الكرامة 6/ 1771ـ1774
• (3)جواهرالكلام 14/ 329
• (4)العروة الوثقى 2/ 165
• (5)مستند العروة (الصلاة) 8/ 426؛ العروة‌الوثقى 2/ 165
• (6)جواهر الكلام 14/ 342؛ الحدائق الناضرة 11/ 467 ـ 469 ؛ مهذب الاحكام 5/ 24 ؛ فقه الصادق 4/ 21 ـ 22
• (7)جواهر الكلام 13/ 114 ـ 115 ؛ العروة الوثقى 1/ 734 ـ 735 ؛ مستمسك العروة 7/ 66 ـ 67 .