«ما پيوسته با اهل باطل همنشين و همصدا مى‌شديم».

هر صدايى از هر گوشه‌اى بر ضد حق بلند مى‌شد و هر مجلسى براى ترويج باطل تشكيل مى‌شد و ما با خبر مى‌شديم، با آنها همراهى مى‌كرديم و همرنگ جماعت مى‌شديم، سخنان آنها را تصديق مى‌كرديم و بر تكذيب و انكار آنها صحه مى‌گذارديم و از استهزا و سخريه آنها نسبت به حق لذت مى‌برديم.

اصولا «خوض در باطل» معنى وسيع و گسترده‌اى دارد كه هم شامل ورود در مجالس كسانى مى‌شود كه آيات خدا را به باد استهزا مى‌گيرند، تبليغات ضد اسلامى مى‌كنند، بدعت مى‌گذارند، يا شوخيهاى ركيك مى‌كنند و يا گناهانى را كه انجام داده‌اند به عنوان افتخار يا تلذّذ نقل مى‌كنند و همچنين شركت در مجالس غيبت و تهمت و لهو و لعب و مانند آنها، ولى در آيۀ مورد بحث بيشتر نظر بر مجالسى است كه براى تضعيف دين خدا و استهزاى مقدسات و ترويج كفر و شرك و بى‌دينى تشكيل مى‌شود[*]. (ج 288/5-289، ج 25/8، ج 254/25.)

خ و ف

خاف: (الرحمن/ 46.)[**]

از مادّۀ «خوف» (بر وزن جوف) به معنى «ترسيدن» است مانند آيۀ...فَمَنْ تَبِعَ هُدٰايَ فَلاٰ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لاٰ هُمْ يَحْزَنُونَ‌. «... هرگاه هدايتى از طرف من براى شما آمد كسانى كه از آن پيروى كنند نه ترسى بر آنهاست و نه غمگين مى‌شوند» بقره/ 38.

«خوف از مقام پروردگار» يا به معنى خوف از مواقف قيامت و حضور در پيشگاه او براى حساب است و يا به معنى خوف از مقام علمى خدا و مراقبت دائمى او نسبت به همۀ انسانهاست (در صورت اول واژۀ مقام اسم مكان است و در صورت دوم مصدر ميمى).

در حديثى از امام صادق (ع) مى‌خوانيم كه فرمود:

(*)دربارۀ واژۀ «خوض» در تفسير نمونه، جلد 22، صفحۀ 420 سخن به ميان آمده است.

[**]وَ لِمَنْ خٰافَ مَقٰامَ رَبِّهِ جَنَّتٰانِ‌.«و براى كسى كه از مقام پروردگارش بترسد، دو باغ بهشت است» الرحمن/ 46.