و نيز مى‌گويد: فلان فى حفف من العيش، كنايه از اين است كه «فلانى در مضيقه و سختى زندگى است و گويى آسايش زندگى از او دورى كرده است» بخلاف كسى كه در معنى عبارت فوق مى‌گويد: «زندگى، او را احاطه كرده و او در ميان عيش و زندگى است!»[*]، (در عبارت فوق، واژۀ «حفف» به معنى «سختى و نيز كمى مال» آمده و «محفوف» به معنى پر از مشكلات و دشواريهاست (لغت نامۀ سياح مادّۀ «حف»).

«قاموس» مى‌گويد كه «حفّ‌» به معنى «احاطه كردن» است و به نقل از «مجمع» مى‌نويسد:

«حفّ القوم بالشّيء: اطافوا به» و دو جانب شىء را دو حفاف آن گويند، گويى كه آن شىء را احاطه كرده‌اند[**]. (ج 427/12 با اقتباس از مدارك ذكر شده)

حافّين: (زمر/ 75.)[***]

اسم فاعل، به معنى: «طواف‌كنندگان و فراگيرندگان»، و در اصل از مادّۀ «حفّ‌» به معنى «پيرامون چيزى را فراگرفتن» است.

آيۀ مورد بحث، چگونگى وضع فرشتگان را در روز قيامت بيان مى‌كند و خطاب به پيامبر (ص) مى‌گويد:

«(در آن روز) فرشتگان را مى‌بينى كه بر گرد عرش خدا حلقه زده‌اند و طواف مى‌كنند...» (حافين من حول العرش).

اشاره به وضع فرشتگان در اطراف عرش خداوند، يا به خاطر اين است كه آمادگى آنها را براى اجراى اوامر الهى بيان كند، و يا اشاره به حالت مشهود باطنى پرارزشى است كه براى خاصان و مقربان درگاه خداوند در آن روز حاصل مى‌شود گرچه همۀ اين معانى با يكديگر منافاتى ندارند امّا معنى اول مناسبتر به نظر مى‌رسد. (ج 558/19.)

[*]مفردات، راغب، مادّۀ «حف».

[**] قاموس قرآن، مادّۀ «حف».

[***]وَ تَرَى اَلْمَلاٰئِكَةَ حَافِّينَ مِنْ حَوْلِ اَلْعَرْشِ‌...زمر/ 75.