ح‌ض‌ر

حٰاضِرَةً‌:(بقره/ 282.)[*]

يعنى «نزديك» و آنچه در حضور است. اين واژه در اصل از مادّۀ «حضور» و «حضارة» (به كسر و فتح حاء در مصدر) كه به معنى «حاضر بودن يا حاضر شدن» است، گرفته شده و اصولا كلمۀ «حاضر» كه اسم فاعل است، به معنى «آماده و موجود» (ضد غايب) است.

جملۀ«تِجٰارَةً حٰاضِرَةً‌»در آيۀ مورد بحث به معنى «معاملۀ نقدى» آمده است و در اين نوع معامله اگرچه از نظر قرآن تنظيم سند و نيز نوشتن لازم نيست، ولى بايد شاهد گرفت، بلكه مانعى ندارد با اين كه دادوستد به صورت نقدى انجام مى‌گيرد براى اين گونه معامله نيز سند تنظيم شود[**].

همچنين واژۀ «حاضرة» به معناى فوق (نزديك و كنار) در آيۀ 163 سورۀ اعراف مشاهده مى‌شود:

وَ سْئَلْهُمْ عَنِ اَلْقَرْيَةِ اَلَّتِي كٰانَتْ حٰاضِرَةَ اَلْبَحْرِ...«و از آنها (از قوم يهود معاصر خويش) ماجراى شهرى را كه در كنار (ساحل) دريا قرار داشت سؤال كن...». (ج 288/2، ج 418/6.)

مُحْتَضَرٌ:(قمر/ 28.)[***]

اسم مفعول به معنى «حاضر گردانيده شده»، از «احتضار» و در اصل از «حضور» گرفته شده است.

[*]... إِلاّٰ أَنْ تَكُونَ تِجٰارَةً حٰاضِرَةً تُدِيرُونَهٰا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنٰاحٌ أَلاّٰ تَكْتُبُوهٰا وَ أَشْهِدُوا إِذٰا تَبٰايَعْتُمْ‌...«... مگر اين كه دادوستد نقدى باشد كه در ميان خود دست به دست مى‌كنيد كه گناهى بر شما نيست كه آن را ننويسيد و هنگامى كه خريدوفروش (نقدى) مى‌كنيد (باز هم) شاهد بگيريد...» بقره/ 282.

[**] به مادّۀ «ت ج ر»(تِجٰارَةً حٰاضِرَةً‌)رجوع فرماييد.

[***]وَ نَبِّئْهُمْ أَنَّ اَلْمٰاءَ قِسْمَةٌ بَيْنَهُمْ كُلُّ شِرْبٍ مُحْتَضَرٌ. قمر/ 28.