اما اولين جمعه‌اى كه رسول خدا (ص) با اصحابش تشكيل دادند، هنگامى بود كه به مدينه هجرت كرد، وارد مدينه شد و آن روز روز دوشنبه دوازدهم ربيع الاول هنگام ظهر بود.

حضرت، چهار روز در «قبا» ماند و مسجد قبا را بنيان نهاد، سپس روز جمعه به‌سوى مدينه حركت كرد (فاصلۀ ميان قبا و مدينه بسيار كم بود و امروز قبا يكى از محله‌هاى داخل مدينه است) و به هنگام نماز جمعه به محلۀ «بنى سالم» رسيد و مراسم نماز جمعه را در آنجا بر پا داشت و اين اولين نماز جمعه‌اى بود كه رسول خدا (ص) در اسلام به‌جاآورد، خطبه‌اى هم در اين نماز جمعه خواند كه اولين خطبه حضرت در مدينه بود[1]. (ج 130/24-131.)

ج‌م‌ل

جَمٰالٌ‌:(نحل/ 6.)[*]

به معنى «زيبايى و آراستگى كامل، خوش‌منظرى و زينت» است. كلمه «جميل» نيز براى مزيد زيبايى به كار مى‌رود:... فَصَبْرٌ جَمِيلٌ‌[**]... «... خويشتندارى نيكوست...» يوسف/ 18.

آيۀ مورد بحث (نحل/ 6.) از منظرۀ جالب حركت دسته‌جمعى گوسفندان و چهارپايان كه صبحگاهان به‌سوى بيابان و چراگاه مى‌روند و شامگاهان به استراحتگاهشان بازمى‌گردند ، سخن مى‌گويد و قرآن مجيد از اين حركت دسته‌جمعى و منظرۀ جالب كه همراه با زينت و شكوه خاصى است تعبير به «جمال» كرده استوَ لَكُمْ فِيهٰا جَمٰالٌ‌...«و در آنها براى شما زينت و شكوه است به هنگامى كه به استراحتگاهشان بازمى‌گردانيد و هنگامى كه (صبحگاهان) آنها را به صحرا مى‌فرستيد».

اين واقعيت را روستائيان و روستازادگان بهتر از مردم شهرنشين درك مى‌كنند كه مشاهدۀ رفت و آمد اين چهار پايان سودمند چگونه به آنها آرامش خيال مى‌دهد، آرامشى كه

[1]مجمع البيان، ج 286/10.

[*]وَ لَكُمْ فِيهٰا جَمٰالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَ حِينَ تَسْرَحُونَ‌.نحل/ 6.

[**] «صبر جميل» از قبيل صفت و موصوف است و خبر است براى مبتداى محذوف و در اصل چنين بوده: صبرى صبر جميل. «(يعقوب گفت) صبر من جميل و زيباست...» يوسف/ 18.