بخش چهارم اقسام جدل

از قرآن مجيد استفاده مى‌شود جدل داراى اقسام سه گانه است:

[1] - جدل احسن

[2] - جدل حسن

3 - جدل ناپسند و قبيح.

از اينكه خداوند مى‌فرمايد: (وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ‌)1 استفاده مى‌شود جدل غير احسن هم وجود دارد؛ چون احسن افعل التّفضيل است و جدال غير احسن، جدال حسن است و اين معنى مسلم مى‌باشد كه وقتى قرآن دعوت به جدال احسن مى‌كند جدال قبيح و ناپسند مورد مذمّت است2 كه فعلاً مى‌پردازيم به بيان اجمالى اين سه قسم:

1 - جدال احسن

جدال احسن بهترين روش منطقى و معقول براى آشكار ساختن حق و تبيين آن و غلبه بر اهل باطل مى‌باشد؛ زيرا در هنر جدل از مقدمات مورد قبول همگان و قضاياى مشهوره حقيقى و مسلّمى كه همه مردم به آنها اعتراف دارند و آراء بزرگان آنها را پسنديده باشد، استفاده مى‌شود و اين نوع روش را روش سقراطى نامند كه قرآن بدان دعوت فرموده است، مى‌فرمايد: (وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ اَلْكِتابِ إِلاّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلاَّ اَلَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ‌، وَ قُولُوا آمَنّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنا

[1]- سورۀ نحل، آيۀ 125.

[2]- تفسير نورالثقلين، ج 3، ص 94.