قوم ستمگر شريك قرار مده).

مسلّم است كه برنامه و عمل پيامبر طورى نبود كه او را همراه ستمگران و ظالمان مشمول مجازات الهى كند، و از عدل خداوند بدور است كه بى گناه را بجرم گناهكار بسوزاند ولى اين دعاى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم كه به فرمان الهى انجام مى‌گيرد بخاطر اين است كه اوّلاً به كافران مشرك اخطار كند كه مسئله عذاب بزرگ الهى بعد از اتمام حجّت و تعّصب و عناد آنها آنقدر جدّى است كه حتّى پيامبر عذاب اسلام صلى الله عليه و آله و سلم بايد خود را به خدا بسپارد و نجات را از او بخواهد و به اعمال و رفتارش مغرور نشود.

شأن نزول

در چند روايت آمده پيامبر در سال آخر حجّشان اوقاتى كه در منى تشريف داشتند: فرمود اى مردم بعد از من به كفر برنگرديد و گردن يكديگر را با شمشير نزنيد و اگر چنين كنيد مرا در بين لشكرى خواهيد ديد كه با شمشير گردن شما را بزنند. در اين هنگام اين آيه نازل شد كه بگو خدايا اگر عذاب موعود به ستمگران را به من نشان مى‌دهى مرا در بين آنها مشمول عذاب خود قرار مده كه بعضى اين عذاب را به جنگ و عذاب سخت كفار قريش و بعضى به عذاب زمان رجعت حضرت رسول و انتقام ائمه اطهار از ستمگران تفسير كرده‌اند.[1] و بعضى از مفسران احتمال داده‌اند اين عذاب شامل عذاب دنيا و آخرت هر دو مى‌شود.

نكته آموزنده

در آيه 93 و 94 سوره بقره كه در ضمن آنها دستور دعا به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم داده شده در ابتداى هر كدام كلمه ربّ آمده كه نشانه تضّرع به درگاه خدا و از آداب

[1]- ابوعلى فضل بن حسن طبرسى، مجمع البيان، ج 7، پيشين، ص 117 و محمد ثقفى، تفسير روان‌جاويد، ج 3، پيشين، ص 866