مشكلات و به دست آوردن مواهب از دست رفته اشاره مى‌كند، تا درسى باشد براى همۀ مؤمنان در هر عصر و زمان كه در كام مشكلات فرو مى‌روند.

3 - مسلمانان بدانند مشكلات هر قدر زياد باشد و گرفتاريها هر قدر فراوان دشمنان هر قدر فشرده باشند و نيروهايشان متراكم، باز با گوشه‌اى از لطف پرودگار همۀ اينها بر طرف شدنى است، نه تنها زيانها جبران مى‌شود بلكه گاهى خداوند به عنوان پاداش صابران با استقامت، همانند آنچه از دست رفته نيز بر آن مى‌افزايد و اين درسى است براى همۀ مسلمانان مخصوصاً مسلمانانى كه به هنگام نزول اين آيات سخت در محاصرۀ دشمن و انبوه مشكلات قرار دارند.

4 - تصور نشود كه خداوند چگونه به تقاضاى شيطان اين همه مصيبت بر پيغمبر خدا وارد نمود زيرا مصائب انبيا و اولياء هر قدر به مقام قرب الهى نزديك‌تر باشد مبنى بر اَسرار و حكمتهايى است و اين حقيقت بر كسى مخفى نيست كه وارد شدن مصيبت در اينجا على رغم ميل شيطان است كه بفهمد او نمى‌تواند اولياء خدا را از ياد حق باز دارد و به نفوذ خود منحرف نمايد.

5 - مردم وظيفۀ خود را در مصائب وارده بر خودشان بشناسند و بدانند كه در مصائب نسبت به مال و اولاد بايد صبر و شكر كرد و در مصيبتهائى كه بر آبرو و ناموس آنها وارد مى‌شود بايد به خدا پناه بُرد و دفع آنرا از خدا خواست.

6 - و نبايد كسى را بر مصيبت ملامت نمود و به ثروت و دولت مغرور شد. و بايد دانست كه اختيار عزّت و ذلّت و فقر و ثروت و گرفتن و دادن همه با خداست و او مالك هستى و حاكم بر جهان است و كسى را در كار او حقِّ چون و چرا نيست، به هر كه بخواهد مى‌دهد و از هر كه بخواهد مى‌گيرد و البته تمام اين تصّرفات مطابق با حكمت و مصلحت است و ابداً به كسى ظلم ننموده و نمى‌نمايد و نخواهد نمود و فضل و احسان خود را از مستحقّ بلكه غير مستحق، دريغ نمى‌نمايد و «گر ز حكمت ببندد درى زرحمت گشايد در ديگرى» و بر حسب استعداد و قابلّيت بندگان به آنها در دنيا و آخرت عوض و اجر مصائب وارده را عنايت خواهد كرد. خداوند از