مسأله فقهی را حفظ كن: «پوست سگ با دباغی پاك می‌شود» بارها آن را خواند ولی فردا در نزد استاد چنين گفت: «سگ گفت: پوست استاد با دباغی پاك می‌شود!» استاد و شاگردان همه خنديدند و او را مسخره کردند.

ده سال تحصيل علم، نتيجه‌ای برايش نداشت تا این که دلتنگ شد و رو به كوه و صحرا نهاد به جایی رسيد كه قطره‌های آب از بلندی بر روی تخته سنگی می‌چكيد و بر اثر ريزش مداوم آب، سوراخی در دل سنگ پديد آمده بود. مدّتی با دقت نگاه كرد، سپس با خود گفت: دل تو از اين سنگ، سخت‌تر نيست، اگر استقامت کنی سرانجام موفّق خواهی شد.

اين را گفت و به مدرسه بازگشت و از چهل سالگی با اراده جدّي و حوصله و صبر مشغول تحصيل شد تا به جایی رسيد كه دانشمندان عصر وی در علوم عربی و فنون أدبی با ديده اعجاب به او می‌نگريستند. كتابی به نام مفتاح العلوم مشتمل بر دوازده علم از علوم عربی نوشت كه از شاهكارهای بزرگ علمی‌ و ادبی وی به شمار می‌رود. [1]

نابـــــرده رنــج، گنـــج میســـــر نمـــی‌شـــــود مـزد آن گرفت جـان بـــرادر، که کــار کـــرد

هر کو عمل نکرد و عنایت امید داشت دانــه نکــاشت ابلـه و دخــل انتظــار کـرد

نکته: دَبّاغى به معنای جدا کردن پشم و چربى از پوست حیوان و تبدیل آن به چرم طبیعی است، طبق فتاوی امامیه و فتوای اهلسنت، سگ نجس العین است و پوست آن به هیچ عنوان حتی با دباغی طاهر نمی‌شود از بین اهلسنت تنها حنفیه معتقد است که پوست سگ با دباغی طاهر میشود.[2]

[1].[402] داستانهای ما ، علی دوانی ،ج 3 ص 45.

[2].[403] الفقه على المذاهب الخمسة، مغنیه، محمد جواد، ج ‌1، ص 29.