مخلص چیست؟ جبرئیل عرض کرد: مُخلص دارای چهار نشانه است. (امّا عَلَامَةُ الْمُخْلِصِ فَأَرْبَعَةٌ).

1. اوّلین نشانه: (یَسْلَمُ قَلْبُهُ) انسان‌های با اخلاص، قلبشان از ناپاکی‌های درونی و نفسانی مثل: شرک و ریا، کینه و حسد... سالم است کسی که قلبش سالم باشد؛ انتظار ستایش و تعریف دیگران را ندارد. چون اعمالش را برای خدا انجام می‌دهد نه برای خوشنودی و مدح دیگران.

از این جهت پیامبر اکرم در روایت دیگری فرمود: فرد مخلص برای هیچ یک از کارهایی که برای خدا انجام می‌دهد دوست ندارد دیگران برای آن کار او را حمد و ستایش کنند.[1] اگر چه هر انسانی وقتی به کاری یا عملی و یا گفتاری تحسین ‌شود‌؛ خوشش می‌آید. این در غریزه همه هست لکن فرد مخلص انتظار ندارد در مقابل عملی که برای خدا انجام داده از غیر خدا پاداش و فایده‌ای نصیب او شود.

2. دوّمین نشانه: (یَسْلَمُ جَوَارِحُهُ) بنده مخلصی که به حقیقت بنده خداست دل خود را از توجه به غیر خدا نگه می‌دارد و در عمل هم از گناهان دوری کند.

3 و 4. نشانه سوّم و چهارم: (بَذَلَ خَیْرَهُ وَ کَفَّ شَرَّهُ) فرد مخلص از ناپاکیها به دور است همیشه خیرش به همه مردم می‌رسد و شرّ و بدیش به هیچ عنوان به کسی‌ نمی‌رسد. [2]

[1].[181] (إِنَّ لِكُلِّ حَقٍّ حَقِيقَةً وَ مَا بَلَغَ‌ عَبْدٌ حَقِيقَةَ الْإِخْلَاصِ‌ حَتَّى لَا يُحِبَّ أَنْ يُحْمَدَ عَلَى شَيْ‌ءٍ مِنْ عَمَلٍ لِلَّهِ) روضة الواعظین ، ج ۲ , ص۴۱۴.

[2]. معانی الأخبار، ابن‌بابویه، محمد بن علی، ج 1 ص 261.