اين جمله امام (ع)
شرطيّه متّصله است و معناى تقديرى آن اين است كه اگر جدال كنندهاى از دعوت
كنندگان به باطل، چيزى را از خلافت من و از امامى كه از آن پيروى مىكنند و از
سنّتى كه خواهان آن هستند سؤال كند، زبان حالشان گواهى مىدهد كه من امام آنها
هستم و سنّت را من پاسدارى مىكنم.
در اين صورت
باطلى كه بدان روآوردهاند روشن شده و زبانشان قطع مىشود.
به كار گرفتن
لفظ لسان در اين عبارت در حقيقت حذف مضاف اليهى را در تقدير دارد، يعنى زبان صاحبش
از جواب كوتاه مىشود و انقطاع استعاره براى سكوت و يا مجاز در كلام است، يعنى
باطل جوابى ندارد.
فرموده
است: و ما اظنّ الطّريق له فيه واضح حيث نهج
اين جمله عطف
بر جمله انقطع لسانه است. واضح مبتدا، فيه خبر، و جمله در محل نصب و مفعول دوّم
براى فعل اظنّ مىباشد. معناى جمله اين خواهد بود: اگر سؤال كنندهاى از عمل
انحرافى آنها سؤال كند گمان نمىكنم بتوانند جواب درستى بدهند و در نتيجه زبانشان
كوتاه مىشود.
فرموده
است: و اللّه ما طاب من قتلوه ... الى قوله فنصروه.
اين جمله
امام (ع) اشاره به كشته شدن عثمان و نكوهش آنهاست، از اين جهت كه قصاص خون عثمان
را از امام مىخواستند در حالى كه عثمان قبل از كشته شدن از آنها عذر خواهى كرد،
امّا آنها نپذيرفتند و وقتى عثمان در محاصره مردم بود از آنها يارى خواست و آنها
با وجود قدرت يارى كردن وى را يارى نكردند.
فرموده
است: و ايم اللّه لافرطنّ لهم حوضا انا ماتحه ثمّ لا يصدرون عنه برىء
اين جمله
امام (ع) در خطبه دهم توضيح داده شد.
فرموده
است: و لا يعبّون حسوة ابدا
اين جمله
كنايه از دست نيافتن مخالفان امام (ع) به خلافت و يا به بعضى