امام (ع) لفظ «نبأة»
را براى فراخوانى و صدا زدن آنان به راه حق استعاره آورده است و نيز لفظ «صيحه» را
براى خطاب خدا و رسولش به مردم استعاره بكار برده است. «نبأه» كه عبارت از صداى
آهسته است كنايه از ضعف دعوت آن حضرت نسبت به نيرومندى دعوت خدا و رسول مىباشد.
توضيح آن كه صداى خفى در برابر صداى بلند شنيده نمىشود، زيرا ويژگى حواس اين است
كه با وجود صداى بلند، صداى ضعيف را نشنود، چون شخص متوجّه صداى بلند مىشود و از
شنيدن صداى خفيف غافل مىماند و كلام امام (ع) در جذب مردم و مورد قبول واقع شدن
ضعيفتر از كلام خدا و رسول است.
كلام خدا و
رسول صداى بلندترى براى مردم در دعوت به حق ايجاد مىكند و كلام امام (ع) نسبت به
آنها، صوت خفيفترى به وجود مىآورد.
نسبت دادن
كرى (اصمام) به صيحه استعاره ترشيحى است و كنايه است از رسايى كلام مكرّر خدا به
گوش مردم به حدّى كه شنوايى آنها را از كار انداخته و چيزى را نمىشنوند، بويژه،
صداى ضعيف را چنان كه هر كس را صيحه كر نموده است صداى خفيف را نمىشنود. اين سخن
امام (ع) براى رفع تكليف خودش مىباشد زيرا پند آن حضرت براى آنها ثمربخش نيست و
همين نشنيدن پند و معذوريّت آن حضرت در عدم تكليف در هدايت آنها، مذمّت و سرزنش
آنهاست. دليل ارتباط اين سخن امام با جمله قبل كه به اين مفهوم بود: گوشتان كر باد
چگونه سخن مرا نمىپذيريد، اين است كه امام (ع) در جهت ملامت آنها به خاطر
نپذيرفتن سخنش فرموده: چگونه سخن مرا بشنوند كسانى كه سخن خدا و رسول را با آن كه
بارها به گوششان خورده بود و اعتقاد فراوانى به آن داشتند نپذيرفتند، و چگونه
گوششان توانايى شنيدن كلام مرا داشته باشد با آن كه نداى خداوند متعال گوش آنها را
كر كرده است:
(3144- 3140)
فرموده
است: ربط جنان لم يفارقه الخفقان
ترجمه شرح
نهج البلاغه(ابن ميثم) ج1 571 شرح .....
ص : 570