اگر اين مال از بيت المال است مزد من به اين مقدار نمى‌رسد و اگر از آن خود عثمان است من به وى نيازى ندارم.

خلاصه بخششهاى فراوان و كلان عثمان به اقوام و خويشانش در تاريخ مشهور است، و امام (ع) خوردن بيت المال را به وسيله عثمان به خوردن گياه بهارى به وسيله شتر تشبيه كرده است. مناسبت تشبيه اين است كه چون شتر از خوردن علف بهارى لذّت مى‌برد با حرص و ميل زياد آنها را مى‌خورد آن گونه كه دو پهلويش بالا مى‌آيد. پرخورى شتر به اين دليل است كه علف بهارى پس از خشك بودن طولانى زمين در زمستان، فرا مى‌رسد، علاوه بر اين علفها تازه و سر سبزند. فراوانى و خوش خورى اموال بيت المال به وسيله اقوام عثمان پس از يك فقر طولانى تشبيه شده است.

به شترى كه علف بهارى را با ميل و حرص پس از پشت سر گذاشتن زمستان خشك مى‌خورد. تمام گفتار امام در مذمّت و توبيخ آنهاست به آن خاطر كه حرامهاى خدا را مرتكب شدند و اين دليل عدم شايستگى آنها براى خلافت است.

(2793- 2781)

فرموده است: الى أن انتكث فتله و اجهز عليه عمله و كبت به بطنته.

اين كلام امام (ع) اشاره به پيامدهاى كار عثمان است و كلمه «فتل» به معناى ريسمان محكم، و در اين جا كنايه از استبداد و خودرأيى عثمان است، زيرا او در كارها با صحابه مشورت نمى‌كرد. همچنين كلمه «انتكاث»، كنايه براى شكسته شدن استبداد به كار رفته كه نهايت استبداد، فساد و هلاكت است.

اين كه امام (ع) فرمود: اجهز عليه عمله، مجاز در افراد و تركيب است.

امّا مجاز در افراد بدين شرح است: كلمه «اجهاز» در حقيقت براى قتلى به كار مى‌رود كه مقتول پيش از قتل جراحت و خونريزى داشته باشد و چون عثمان پيش از قتل با نيزه يا شمشير زبانها مجروح شده است لفظ اجهاز را امام (ع) مجازا بر قتل عثمان اطلاق كرده است و اين مجاز در افراد است.