و براى او صفت «نفج الحضنين» را كه به معناى بالا آمدن دو پهلو بر اثر پرخورى است استعاره آورده است. نفج الحضنين كنايه از استعدادى است كه عثمان براى تصرّف در بيت المال مسلمين داشت و تلاشى است كه در اين زمينه مى‌كرد، چنان كه او را تشبيه كرده‌اند به شترى كه دو پهلويش بر اثر پرخورى بالا مى‌آيد. و بعضى گفته‌اند «نفج الحضنين» كسى است كه از روى تكبّر باد به گلو مى‌اندازد.

جمله ديگرى كه امام فرمود: بين نثيله و معتلفه، به اين معنى است كه عثمان در ميان علفزار و كثافتهاى آن، روزگار مى‌گذراند و چنين زندگيى خاصّ چهارپايان است. وجه استعاره اين است: چنان كه شتر و اسب اهميّت زيادى به محلّ غذا خوردن و سرگين انداختن نمى‌دهند، همچنين عثمان جز به خوشگذرانى و افراط در خوردن و آشاميدن و ديگر خواسته‌هاى خودش و اقوامش به چيز ديگرى توجّه نداشت و امور مسلمين و مصالح آنها را در نظر نمى‌گرفت كه نتيجه اين كار را ديد.

(2780- 2769)

فرموده است: و قام معه بنو ابيه يخضمون مال اللّه تعالى خضم الابل نبتة الرّبيع‌

فعل «يخضمون» در موضع حال قرار دارد و مقصود از «مال اللّه» بيت المال است و منظور امام (ع) در «بنى ابيه»، بنى امية بن عبد شمس مى‌باشد و احتمال دارد كه مقصود امام (ع) تمام اقرباى عثمان باشد و بنى ابيه را از باب غلبه ذكور بر اناث آورده باشد. «خضم الابل» كنايه از توسعه زندگى آنها از بيت المال مسلمين به وسيله عثمان است و از بخششهاى بى‌جاى او مواردى به شرح زير نقل شده است:

1- به چهار نفر از قريش كه با دخترانش ازدواج كرده بودند چهار صد هزار دينار بخشيد.

2- وقتى كه آفريقا فتح شد به مروان حكم صد هزار دينار و به روايتى يك پنجم آفريقا را بخشيد.