اين عبارت كه: اقيلونى فلست بخيركم.

در اين جا علّت تعجّب اين است كه ابو بكر بدين سبب خواستار ترك خلافت بود كه بار خلافت سنگين و شرايط آن فراوان بود و همچنين رعايت اجراى يك قانون نسبت به همه مردم با توجّه به طبيعتهاى مختلف و تمايلات گوناگونشان بسيار دشوار مى‌نمود و ابو بكر مى‌ترسيد كه مركب‌هاى هوا و تمايلاتش بلغزند و او را در پرتگاه نابودى بيفكنند، با اين فرض هر اندازه كه زمان ولايت و سرپرستى بر مردم كوتاهتر باشد ترس و زحمتش كمتر و سهلتر است. و راه كسى كه طالب ترك خلافت و نظير آن مى‌باشد و نيز مقتضاى درخواست اقاله اين است كه متقاضى در پى كاستن دشواريهاى آن كار باشد و در رهايى از آن تا جايى كه ممكن است بكوشد، و چون مى‌بينيم كه ابو بكر در دوران حياتش به خلافت چنگ مى‌زند و در موقع مرگش آن را به ديگرى (عمر) مى‌سپارد و ضررهاى اين كار را در زندگى و پس از مرگ به دوش مى‌كشد، ناگزير اين گمان در انسان تقويت مى‌شود كه درخواست ترك خلافت از سوى ابو بكر صادقانه نبوده است و در نتيجه اين پندا با عدالت ابو بكر كه شهرت دارد متضاد مى‌باشد و اين همان مطلبى است كه تعجّب امام (ع) را برمى‌انگيزد، بر عكس اگر ابو بكر به فسق و نفاق شهرت مى‌داشت تضاد كردار وى با گفتارش شگفت‌آور نبود.

(2668- 2661)

فرموده است: قوله لشدّ ما تشطّرا ضرعيها

لام (شدّ) براى تأكيد به كار رفته، (ما) با فعل بعد از آن «تشطّر» در تاويل مصدر و فاعل شدّ مى‌باشد و جمله براى تأكيد و تمام كردن تعجّب به كار رفته است.

امام (ع) كلمه «ضرع» را در اين جا براى خلافت استعاره آورده است و لازمه استعاره اين است كه خلافت را به ناقه تشبيه كرده باشد، چه ميان ناقه و خلافت مشاركتى در سود بردن وجود دارد. مقصود امام (ع) از اين تشبيه، توصيف‌