معصيته و استعينه فاقة الى كفايته.

(2247- 2233)

فرموده است: انّه لا يضلّ من هداه و لا يئل من عاداه و لا يفتقر من كفاه‌

اين سخن امام (ع) علّت يارى طلبى و دليل كفايت خواهى از خداوند است، زيرا هر گاه حصول كفايت خداوند مانع از خواسته‌هاى افراط و تفريط باشد ايجاب مى‌كند كه بنده مستقيماً به راه راست حركت كند و اين همان هدايتى است كه خداوند هر كس را بخواهد بدان ارشاد مى‌كند. گويا امام (ع) چنين گفته است: «از خداوند مى‌طلبم كه كفايتش را شامل حالم گرداند، كفايتى كه هدايت و غناى حقيقى و ملك هميشگى است زيرا آن كه خدا هدايتش كند گمراه نمى‌شود و آن كه با خدا دشمنى كند و از شكر و استعانت او سرباز زند از عذابش رهايى نمى‌يابد.

امام (ع) در اين خطبه لفظ دشمنى با خدا را به طور مطلق ذكر كرده است ولى در قرآن كريم اين لفظ مجازاً بر لوازم دشمنى كه اعراض از عبادت خدا و خشم نسبت به اوست به كار رفته است.

(2255- 2248)

فرموده است: فانّه ارجح ما وزن و أفضل ما خزن‌

ضمير در بالا به خداوند تعالى باز مى‌گردد ولى چون ذات مقدّس حق از وزن كردن و خزانه كردن كه از صفات اجسام است مبرّا است، شايسته اين است كه مقصود برترى شناخت خداوند در ميزان عقل باشد زيرا شناخت غير خدا با شناخت خدا در نزد عقل برابرى نمى‌كند بلكه بر قلب هيچ عارفى به هنگام اخلاص، غير خدا خطور نمى‌كند تا موازنه پيش آيد و برترى سنجيده شود. مقصود از خزانه، خزانه شناخت خداوند در سرّ نفوس قدسيّه است. قول ديگر اين است كه ضمير به حمد باز مى‌گردد، چنان كه در جمله من كذب كان شرّ له، ضمير له به شرّ باز مى‌گردد.

(2266- 2256)

فرموده است: وَ اشْهَدُ انْ لا اله الّا اللَّه.