گشوده شدن باب علم جدا شدن و انشعاب و قوانين كلّى از امورى كه از قوانين كلى‌تر است و مقصود از جوامع علم چيزى جز قوانين و قواعد كلّى علم نيست.

سخن پيامبر (ص) در باره آن حضرت: اعطى على جوامع العلم، با توجه به اين كه اعطى فعل مجهول است، دليل روشنى بر اين است كه عطا كننده جوامع علم به على (ع) پيامبر (ص) نبوده است بلكه همان كسى است كه به پيامبر جوامع سخن را عطا فرموده است و آن حق سبحانه و تعالى مى‌باشد.

امّا امورى كه خداوند سبحانه و تعالى بر شمرده است همان امور غيبى مى‌باشد. سخن امام (ع) كه فرمود غيب را احدى جز خدا نمى‌داند اشاره به اين گفته خداوند است: وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلَّا هُوَ [1]. از اين آيه شريفه تخصيص علم غيب به خدا استفاده مى‌شود، چنان كه سخن ديگر حق تعالى مؤيّد اين حقيقت است: عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى‌ غَيْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضى‌ مِنْ رَسُولٍ‌ در اين كه علم غيب خاصّ خداست شكى نيست. و هيچ عاقلى در فهم اين موضوع نياز به كوشش فكرى ندارد و بزودى در ضمن شرح (نهج البلاغه) مطالب بيشترى در اين باره به خواست خدا خواهد آمد.

بحث دوّم- صدور افعال خارق العاده از امام (ع)

در اين بحث به سه قسمت، امكان، سبب و علّت، وقوع افعال خارق العاده از معصوم توجّه مى‌شود.

مقام اوّل- امكان و سبب افعال خارق العاده.

بر كسى كه اهليّت دريافت نورانيّت حق را دارد هر گاه بشنود يكى از اولياى خدا كارى انجام داده است كه در توان ديگر همنوعانش نيست مانند خوددارى از خوردن غذا در زمانى طولانى كه در توان همنوعانش نيست و يا انجام اعمالى خارق العاده كه ديگران توان آن را ندارند مانند طوفانها، زلزله‌ها، نزول بلاها،