(ركن دوّم)

ركن دوّم در تشبيه [وجه شبه است‌]

داراى بحثهايى است:

بحث اول- در اقسام وجه شبه‌

و داراى چند صورت است: وجه شبه يا صفت حقيقى است يا اضافى، در صورتى كه صفت حقيقى باشد يا كيفيّت جسمانى است يا نفسانى، در صورتى كه كيفيّت جسمانى باشد يا محسوس به احساس اوّليّه است يا محسوس به احساس ثانويه:

الف- محسوس به احساس اوّليّه:

1- محسوس به حسّ بينايى مانند تشبيه گونه به گل در سرخى و تشبيه صورت به روز و مو به شب.

2- محسوس به حسّ شنوايى، مانند تشبيه قرقر شكم انسان گرسنه به صداى جوجه‌ها و تشبيه صداى زشت به آواز خر.

3- محسوس به حسّ چشايى، مانند تشبيه بعضى از ميوه‌هاى شيرين به عسل و شكر.

4- محسوس به حس بويايى مانند تشبيه بعضى از بوهاى خوش به مشك و كافور.

5- محسوس به حسّ لامسه مانند تشبيه جسم نرم و ملايم به خز و جسم زبر به پلاس.

ب- محسوس به احساس ثانويّه عبارتند از اشكال و مقادير و حركات.

اشكال يا مستقيم‌اند يا دايره:

1- تشبيه در شكل مستقيم مانند مرد راست قامت به نيزه.

2- تشبيه در شكل دايره مانند تشبيه شي‌ء مدوّر به كره و حلقه.

مثال تشبيه در مقدار مانند تشبيه شي‌ء بزرگ جثّه به شتر و فيل.