پيامبر و سبك سري شان خبر مي‌دهد (تحريم) يا عقايد اعراب در باب دختران خدا را بيان مي‌كند (نجم)... كه همه رنگ و بوي عربي و قومي و شخصي دارند و سخت به خطه حجاز وابسته اند و شايد كمي آن سوتر، دل كسي را نربايند و اشتهاي كسي را تيز نكنند.

و نيز ديگر شگفت زده نمي شويم اگر ببينيم قرآن به سؤالاتي پاسخ مي‌دهد كه نه خود چندان مهم اند و نه براي آدميان غير از اعراب آن زمان جاذبه دارند; چون سؤال از اهله، و سؤال از ذوالقرنين، و از قاعدگي زنان، و از جنگ در ماه هاي حرام ... كه يا به پيشينه ذهني و تاريخي جزيره نشينان برمي گردد يا به شيوه ويژه زندگي شان .

همچنين است سخن از آسمان هاي هفت گانه، يا خروج نطفه از ميان صلب و سينه، يا اصابت شهاب ها به شياطين بلفضول، يا مركزيت ادراكات در قلب (نه مغز) و... كه همه از جنس علم ناقص زمانه اند. اينها كجا و آياتي چون (الي الله ترجع الامور) (فاطر، 4) يا (الله نور السموات والارض) (نور، 35) يا (هو الاول والاخر والظاهر و الباطن) (حديد، 3) يا (اينما تولوا فثم وجه الله) (بقره، 115) كجا؟ كه نمودار اوج معراج روحي پيامبر و قدرت اكتشاف ديده سرمه كشيده اوست . اين همه قبض و بسط و فراز و فرود را چگونه تفسير كنيم ؟".

پاسخ :

اين گونه نگرش - كه از راه برهان "ان" و كشف علت توسط معلول و