معجزه توسط پيامبران و انجام كاري خارج از اسباب و علل ظاهري و متعارف آن توسط اولياي خداوند شرايط و مقدماتي دارد; و از جمله : اتمام حجت خداوند بر معاندين و منكرين، و امتحان و ابتلاء جهت تقويت ايمان و اعتقاد افراد مؤمن و معتقد و به فعليت رسيدن استعدادهاي نهفته آنها، و ظهور و بروز كامل خباثت باطن افراد كافر و شقي ; و اگر نصرت الهي يا معجزه مقرون به شرايط و مقدمات فوق نباشد، آن تأثيري كه بايد داشته باشد نخواهد داشت، و در حقيقت كار لغو و عبث مي‌باشد.

بنابراين اگر خداوند در ابتداي كار با معجزه، حضرت موسي (ع) و پيامبراكرم 6 را پيروز مي‌كرد، نه كسي امتحان و آزمايش مي‌شد و نه مؤمن و كافر از يكديگر شناخته مي‌شدند و نه زمينه ظهور و بروز استعدادها و ضماير افراد پيش مي‌آمد و قهرا نه بر كسي اتمام حجت مي‌شد و نه ايمان مؤمنين نيز آنچنان كه بايد تقويت مي‌گشت .

علاوه بر اينكه انسانها مختار و آزاد خلق شده اند و با اختيار خود كفر يا ايمان را انتخاب مي‌كنند و حصول ملكه كفر و يا ايمان تدريجي و زمان دار است و يك شبه به دست نمي آيد، بلكه پيدايش و تقويت و تحكيم آن در كوران ابتلائات سخت و حوادث گوناگون خواهد بود.

آيه شريفه : (ليهلك من هلك عن بينة و يحيي من حي عن بينة)[1] "تا هر كس هلاك شدني است با دليل روشن هلاك شود، و هر كس زنده مي‌شود از روي دليل و حجت زنده شود" اشاره به همين موضوع است .

---