اسم الکتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي المؤلف : منتظري، حسينعلي الجزء : 1 صفحة : 92
يا به آنان مهرباني كرده و از وضعيت رقت باري كه دارند به صلاح و بهروزي
درآورند، كه چگونگي و كيفيت آن به اهداف و نيتهاي حاكمان هر دولت بازگشت
ميكند.
برخي ديگر معتقدند: ضرورت زندگي جمعي و تشكيل خانواده براي انسانها از
اموري است كه همواره با ساختار و سرشت بشر سازگار است، هميشه كانون
خانواده بوده كه به عنوان سنگ بنا و اولين خشت هر جامعه محسوب ميشده و با
قرار گرفتن واحدهايي از آن در كنار يكديگر عشيره، و از عشيره ها قبيله، و از قبيله ها
شهرها و مدنيت ها به وجود آمده است . آنگاه با ارتباط شهرها و مدنيت ها با
يكديگر و پيروي از يك مركز حكمراني و پادشاه و حاكم واحد، دولتها و
مدنيت هاي واحد به وجود آمده اند. براساس اين ديدگاه، دولت و حكومت را
ميتوان ثمره و نتيجه حركت تدريجي تاريخي بر پايه نياز طبيعي افراد به زندگي
جمعي به حساب آورد.
عده اي ديگر نيز ميگويند: انسانها از همان ابتدا براساس فطرت و غرايز خود
زندگي كرده و با آزادي كامل به بهره برداري از امكانات زندگي و اشباع غرايز خود
ميپرداختند، اما بتدريج در اثر برخورد مصالح و منافع با يكديگر و محدودشدن
آزاديها با آزادي افسار گسيخته ديگران درگيريها و به هم ريختگي هايي به وجود آمد
كه اساس زندگي جمعي را روز به روز هرچه بيشتر تهديد مينمود، بدين جهت
بزرگان هر قوم و عقلاي هر جامعه براي بهبود زندگي اجتماعي قوانين و مقرراتي را
وضع كرده و براي اجراي آن و حفظ حقوق مردم، از بين خود افرادي را به عنوان
قاضي و حاكم و اركان دولت انتخاب نمودند، و بدين گونه بود كه دولتها و حكومتها
برپا گرديد.
طبق اين نظريه در واقع پديده حكومت، يك نوع قرارداد و تعهد اجتماعي است
كه بين مردم و حاكمان آنها بر اساس رضايت و اختيار طرفين برقرار شده است، و
نظريه هاي ديگري در اين باره كه فعلا ما درصدد نقل و نقد و بررسي و مقايسه آنها با
يكديگر - پس از آنكه اصل ضرورت وجود دولت و حكومت مشخص گرديد -
نيستيم . و در آينده نيز روشن خواهيم نمود كه حكومت در بافت نظام اسلام تنيده
شده است و پيامبراكرم 6 طبق فرمان خداوند تبارك و تعالي در مدينه اساس
حكومت اسلامي را پي ريزي نمود و مسلمانان صدر اسلام با وي براساس ايمان به
خداوند و قبول پيامبري و رياست وي بر خويش، و پيروي از هرچه از جانب
خداوند آورده كه از آن جمله مقررات سياسي، اجتماعي و اقتصادي اسلام بود،
بيعت كردند و پيوند ياري و اطاعت با وي بستند; كه اجمالا اين مطالب بر كسي كه
پژوهش مختصري در فقه اسلامي داشته باشد پوشيده نيست .
به اعتقاد ما خداوند تبارك و تعالي از ابتداي خلقت انسان، جامعه را هيچ گاه
بدون پيامبر و هدايتگر نگذاشته ; و طبق اعتقادات ما اولين انسان يعني حضرت آدم
اولين پيامبر نيز بود. بر اين اساس شايد بتوان گفت : حكومت و مقررات و برنامه هاي
آن از همان زمانهاي كهن، در عين بساطت و سادگي جزو برنامه هاي پيامبران بوده كه
از گفتار پيامبران الهي الهام گرفته و از ناحيه وحي، متناسب با نيازهاي طبيعي و ذاتي
انسانها به جامعه القا شده است .
پس بر اين اساس منشاء دولت و حكومت در ابتداي امر براساس دستور و وحي
خداوند بوده، گرچه در زمانهاي بعد با حاكميتهاي غاصبانه و تسلط ياغيان و
ستمگران، از مسير اصلي خود منحرف شده و قوه و قدرت حكومت بر ضد مصالح
اسم الکتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي المؤلف : منتظري، حسينعلي الجزء : 1 صفحة : 92